Hver eru eiginlega þessi „síðustu forvöð“?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver eru eiginlega þessi „síðustu forvöð“?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hver eru þessi "síðustu forvöð"? Hvaða forvöð er þá átt við? Hvaðan kemur orðatiltækið "síðustu forvöð" og hvað eru forvöð?

Orðið forvað (hk.) merkir ‘vað undir sjávarhömrum sem aðeins er fært um fjöru’. Einnig er til orðið forvaði (kk.) í sömu merkingu og þekkist það vel þegar í fornu máli. Orðasambandið síðustu forvöð í merkingunni ‘síðasta tækifæri til einhvers; eitthvað er á síðustu stundu’ þekkist þegar snemma á 19. öld. Í Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans er elst dæmi úr bréfi frá 1818:

Eg gríp nú í síðustu forvöð að hripa þér pistil þennan.

Orðasambandið er notað með ýmsum sögnum en alltaf í merkingunni ‘á síðustu stundu’, til dæmis fresta einhverju fram í síðustu forvöð, komið er í síðustu forvöð að gera eitthvað, fá eitthvað í síðustu forvöð og svo framvegis. Einnig er fleirtalan forvöðum notuð þótt ekki sé það jafn algengt. Í Ritmálsskránni er til dæmis þessi heimild úr tímaritinu Andvara frá 1909:

að fá þingmenn nú á síðustu forvöðum til að íhuga mál þetta nokkru nánar.

Bókstafleg merking er að nú sé síðasta tækifærið til að stikla eða vaða fyrir klett áður en fellur að og leiðin verður ófær.

Heimild:

• Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans.

Mynd:

• Gróttuviti, Seltjarnarnes, Iceland | The Grotta Lighthouse w… | Flickr. (Sótt 7.8.2018).

...