Af hverju hafa svona fáir rúnasteinar fundist á Íslandi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju hafa svona fáir rúnasteinar fundist á Íslandi?
Á 9. öld þegar Ísland byggðist voru mjög fáir rúnasteinar reistir í Skandinavíu. Þegar yngra rúnaletrið var tekið í notkun um 800 virðist einnig siðurinn að reisa steina hafa að mestu horfið um sinn. Í Svíþjóð voru tveir þekktir steinar: Röksteinnin á Austur-Gautlandi og Sparlösasteinnin á Vestur-Gautlandi reistir á fyrstu áratugum 9. aldar, en ekki komst skriður á þennan sið fyrr en á seinni hluta 10. aldar og eru að minnsta kosti 2.500 steinar þekktir frá tímabilinu um 980 til um 1120.

Í Danmörk voru ekki reistir neinir steinar fyrr en á 8. eða 9. öld en siðurinn að reisa slíka steina var ekki tekinn upp fyrr en um miðja 10. öld, eða um það leyti sem Haraldur Gormsson reisti foreldrum sínum hina frægu Jellingsteina. Þessi siður hélst þó ekki í nema tæpa öld því um 1030 hættu Danir að setja mönnum slík minnismerki. Alls eru um 300 rúnasteinar þekktir í Danmörku og eru þá rúnasteinarnir á Skáni, Hallandi og Bleking innifaldir.

Í Noregi voru mun fleiri steinar með eldra rúnaletrinu reistir en í Svíþjóð eða um 60. Sá siður virðist hafa horfið kringum 700 þótt tímasetja megi örfáa norska rúnasteina til 9. aldar. Á síðari hluta 10. aldar fóru rúnasteinar aftur að tíðkast í Noregi, en alls ekki í sama mæli og í Danmörk hvað þá í Svíþjóð. Aðeins rúmir 60 steinar frá seinni hluta 10. aldar til loka þeirrar 11. eru þekktir í Noregi þótt þar hafi varðveist margar ristur af öðru tagi.

Það er því augljóst að siðurinn að reisa rúnsteina var ekki lifandi á landnámstíma Íslands um aldamótin 900 og er það sennilegasta skýringin á að Íslendingar tóku aldrei upp þennan sið. Einnig gæti strjálbýlið og vegleysurnar hafa haft áhrif. Rúnasteinar voru yfirleitt reistir af velmegandi bændum eða höfðingjum á þjéttbýlum svæðum við vegi, kumlateiga eða siglingaleiðir, þótt frá því séu auðvitað undantekningar,

Í jafn litlu þjóðfélagi og því íslenska hefur ekki heldur verið þörf á að reisa látnum ættingum minnismerki, afkomendur sáu um að varðveita minningu þeirra.

Myndir:

• File:Sparlösastenen Vg 119 (Raä-nr Sparlösa 13-1) 1066.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 12.02.2015).
• File:Jellingsten.1..jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 12.02.2015).

...