Hvað geturðu sagt mér um stirna?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað geturðu sagt mér um stirna?
Spurningin í heild sinni hljómaði svona:

Í fróðlegu svari um fjölda einstaklinga eftir tegundum var minnst á bristlemouth. Geturðu frætt mig frekar um þessa fjölskipuðu tegundir. Þetta er fróðlegt og kemur mjög á óvart.

Stirnar (e. bristlemouth) eru smávaxnir djúpmiðsævisfiskar af ættinni Gonostomatidae. Þetta er frekar fáliðuð ætt og telur aðeins 32 tegundir en flestar þeirra eru í ættkvíslinni Cyclothone, eða 13 tegundir. Á íslensku mætti kalla tegundir þessarar ættkvíslar ljós-stirna og verða þeir vart meira en 7 cm á lengd.

Um tilvist þessarar ættar var lengi vel lítt vitað. Á tímum kalda stríðsins fékk bandaríski sjóherinn óvænt vitneskju um ættina þegar þeir beittu sónartækni við leit að sovéskum kafbátum. Tækin námu þá mikinn þéttleika efnis á 500–1200 metra dýpi líkt og um sjávarbotn væri að ræða. Haffræðingar hersins vissu að hafdýpið var meira á þessum slóðum og gerðu því réttilega ráð fyrir þarna væri um verulegan lífmassa að ræða. Í dag vita vísindamenn að þarna er gríðarlegur þéttleiki fiska sem aðallega samanstendur af stirnum og öðrum tegundum af áðurnefndri ætt.

Vísindamenn sem hafa rannsakað þessa ætt hafa með tímanum áttað sig á því að „þessir fiskar eru alls staðar,“ eins og bandaríski sjávarlíffræðingurinn Bruce H. Robinson sagði. Menn hafa því komist að þeirri niðurstöðu að stirnar og skyldar tegundir, sérstaklega af ættkvíslinni Cyclothone, teljist í trilljónum (1.000.000.000.000.000.000). Það er enn fremur ljóst að 99% af lífmassa jarðar er í hafinu, þökk sé þessum litlu fiskum og gríðarstórum stofnum annarra fiska og hvala og fleiri dýra.

En hvernig lifa stirnar? Þeir eru með lífljómandi frumur á kviðnum sem laða að sér smávaxin dýr. Kjafturinn á stirnum er geysistór og eru tennur þeirra hlutfallslega stórar sem gerir þeim auðveldara fyrir að hremma bráð í rökkrinu í hafdjúpunum. Rannsóknir á magainnihaldi stirna bendir til að þeir éti aðallega smærri fiska og krabbadýr sem fyrirfinnast á þessu dýpi. Aftur á móti eru stirnar mikilvæg bráð fyrir stærri fiska og hvali sem kafa niður á þetta dýpi, til að mynda búrhvali og sennilega svínhvali.

Stirnar eru að öllum líkindum kynskiptingar eða protandrous en þeir byrja lífið sem karldýr en umbreytast síðan yfir í kvendýr. Þessi háttur er þekktur hjá fjölmörgum tegundum landhryggleysingja, svo sem lindýra, til dæmis ánamaðka og jafnvel skordýra, til dæmis fiðrilda.

Miðsævið, hið svokallaða „twilight zone“ í hafinu, nýtur nú aukinnar athygli sjávarlíffræðinga vegna feiknamikils lífmassa en talið er að lífmassinn á þessum svæðum í hafdjúpunum sé allt að 10 milljarðar tonna. Ef til vill er þarna að finna framtíðar prótínuppsprettu fyrir mannkynið.

Heimildir og frekara lesefni:

• Tan Bristlemouth - Oceana.
• Hvaða dýrategund telur flesta einstaklinga? eftir Jón Má Halldórsson.
• Hvaða dýr lifa dýpst í sjónum? eftir Jón Má Halldórsson.

Mynd:

• Gonostoma elongatum - Wikimedia Commons. (Sótt 30.5.2018).

...