Hvað er wahhabismi sem er ríkjandi í Sádi-Arabíu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er wahhabismi sem er ríkjandi í Sádi-Arabíu?
Íslam skiptist í tvær greinar, súnníta og sjíta. Flestir Sádi-Arabar eru súnnítar. Wahhabismi er nafnið á hugmyndafræði sem er ríkjandi í Sádi-Arabíu. Hugmyndafræðin á upphaflega rætur sínar að rekja til fræðimanns að nafni Múhammeð ibn Abd Wahhab (1703-1792) sem var uppi á 18. öld.

Wahhab var frá Najd, sem er hérað í núverandi Sádi-Arabíu. Hann gerði bandalag við Múhammeð bin Saud sem var ráðandi höfðingi á svæðinu. Bin Saud var forfaðir Ibn Saud, fyrsta konungs Sádi-Arabíu. Þetta 300 ára bandalag stendur enn á milli fjölskyldnanna tveggja. Samkomulagið felst í því að afkomendur Múhammeðs bin Saud lofa að fylgja afkomendum Wahhab í trúarlegum málum og í staðinn lofa afkomendur Wahhab að styðja afkomendur Múhammeðs bin Saud í veraldlegum málum.

Ólíkegt má telja að wahhabisminn hefði orðið jafn lífseigur og raun ber vitni ef þessu pólitíska bandalagi hefði ekki verið komið á. Samkvæmt wahhabismanum er mikilvægt að múslímar sverji veraldlegum höfðingja hollustu sína, til þess að tryggja líf eftir dauðann. Veraldlegi höfðinginn á þá rétt á algjörri hliðhollustu þegna sinna svo lengi sem hann stjórnar eftir lögum Allah. Veraldlegi höfðinginn í tilfelli Sádi-Arabíu er að sjálfsögðu konungurinn hverju sinni, höfuð Saud-fjölskyldunnar.

Kenningar Wahhab gengu út á að hreinsa íslam. Í því fólst fyrst og fremst að koma íslam aftur á þann hugmyndafræðilega stað sem trúarbrögðin voru á tíma Múhameðs spámanns. Ýmislegt hafði skotið rótum í trúarlegri iðkun múslíma á þessum tíma sem Wahhab vildi uppræta, þar með talin dýrlingadýrkun og pílagrímaferðir í grafhýsi. Wahhab benti á að samkvæmt Kóraninum er neysla áfengis bönnuð og fylgjendur wahhabismans telja einnig að tóbak eigi að vera bannað. Látlaus klæðnaður er æskilegur og hann er skilgreindur vandlega í wahhabisma, sérstaklega þegar kemur að konum.

Til að ganga úr skugga um að samfélagið fylgdi hinum rétta boðskap var stofnuð eins konar „trúarlögregla“. Hún er enn starfrækt í Sádí-Arabíu. Þessi trúarlögregla á að ganga úr skugga um að kenningar Wahhab séu í heiðri hafðar. Meðal verkefna trúarlögregluþjóna er að gæta að því að menn mæti í mosku fimm sinnum á dag til að biðjast fyrir. Fylgst er með því að búðir séu lokaðar á meðan á bænatíma stendur. Einnig telst það í verkahring trúarlögreglunnar að gæta að almennu siðgæði. Tónlist má ekki vera spiluð of hátt, fylgst er með því hvort menn reyki eða drekki áfengi, hár manna má ekki vera of sítt og hár kvenna má ekki sjást. Einnig fylgist trúarlögreglan með því að allur klæðaburður sé í samræmi við reglur. Skoðun Wahhab á öðrum trúarbrögðum var ströng og hann taldi gyðinga og kristna menn villitrúarmenn og hver sá sem sótti verndar eða bað um aðstoð af slíkum villitrúarmönnum myndi aldrei öðlast fyrirgefningu Allah.

Þessar hugmyndir komu Ibn Saud konungi í Sádi-Arabíu í vandræði þegar Bandaríkjamenn hófu leit að olíu í Sádi-Arabíu. Menn trúarinnar töldu að þarna væri konungurinn sjálfur að þiggja hjálp frá erlendu ríki sem ekki aðhylltist íslam. Þær gagnrýnisraddir þögnuðu hins vegar fljótt þegar auðurinn af olíunni tók að berast.

Á 6. áratugnum urðu straumhvörf innan wahhabismans. Sökum mikils olíuhagnaðar í Sádi-Arabíu var nú hægt að efla kynningu á wahhabismanum erlendis. Í kjölfar kynnningarátaksins jókst fylgi við þennan trúarkima íslam gríðarlega.

Heimildir:

• Armajan, Yahya, Middle East. Past and Present (London 1970).
• Cordesman, Anthony H., Saudi Arabia. Guarding the Desert Kingdom (Oxford 1997).
• Hogarth, D.G., „Wahabism and British Interests“, Journal of the British Institute of International Affairs (1925), bls. 70-81.
• Lewis, Bernhard, The Middle East, 2000 years of History from the Rise of Christianity to the Present Day (London 1995).
• Lust, Ellen, The Middle East (Washington 2011).
• „Unshackling themselves: Women in Saudi Arabia“, The Economist (2014), bls. 45-47.

Myndir:

• Defense Against the Dark Arts: Saudi religious police trained to fight magic | Al Bawaba. (Sótt 20.04.2016).
• Najd - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 20.04.2016).

---

Þetta svar var unnið í námskeiðinu TRÚ203G Mið-Austurlönd: Trúarbrögð, stjórnmál, og saga vorið 2016 í umsjón Magnúsar Þorkels Bernharðssonar.

...