Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:36 • sest 21:19 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:44 • Sest 05:50 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:37 • Síðdegis: 17:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:57 • Síðdegis: 23:09 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Landafræði

Hvert er stærsta úthafið?

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir

Hér er jafnframt svar við spurningunni: Hver er skilgreiningin á úthöfum og hver er munurinn á þeim og öðrum höfum?



Jörðin er stundum kölluð bláa reikistjarnan þar sem sjór þekur um 71% af yfirborði hennar. Yfirborð sjávar er alls um 362 milljónir ferkílómetra (km2) og er heildarrúmmál hafanna um 1348 milljón rúmkílómetrar (km3). Á norðurhveli jarðar þekur sjór um 60,7% af yfirborðinu en 80,9% á suðurhveli.

Heimshöfin, eða úthöfin, umlykja meginlönd jarðar. Úthöfin eru oftast talin vera þrjú, Kyrrahaf, Atlantshaf og Indlandshaf. Áður var Suður-Íshafið stundum talið sérstakt heimshaf, en nú hefur sú venja skapast að skipta því milli úthafanna þriggja. Einnig hefur Norður-Íshafið stundum verið talið sérstakt úthaf en það er líka oft talið með Atlantshafi.

Meginlöndin aðskilja úthöfin á norðurhveli jarðar. Á suðurhveli jarðar miðast mörkin milli úthafanna við línur sem dregnar eru til suðurs frá syðsta odda meginlandanna. Skilin á milli Atlantshafs og Indlandshafs eru um 20. lengdarbaug austlægrar lengdar sem liggur um Agulhashöfða í Suður Afríku. Skilin á milli Indlandshafs og Kyrrahafs sunnan Ástralíu eru um 147. lengdarbaug austlægrar lengdar sem liggur um suðurodda Tasmaníu. Fyrir norðan Ástralíu eru mörkin frá Cape Londonderry, um Timor, Jövu og Sumatra að Malajaskaga. Mörkin milli Kyrrahafs og Atlantshafs liggja frá Cape Horn, suðurodda Suður-Ameríku, til Suður-Shetlandseyja undan meginlandi suðurheimskautsins. Í norðri eru mörkin milli Kyrrahafs og Atlantshafs í Beringssundi.

Heimshöfin þrjú skiptast í smærri hafsvæði sem eru oft afmörkuð af meginlöndum og eyjaklösum, stórum skögum eða neðansjávarhryggjum. Einnig eru dæmi um að skipting hafanna í minni svæði sé byggð á sögulegum eða stjórnmálalegum forsendum. Þessi smærri hafsvæði skiptast meðal annars í innhöf og strandhöf (til dæmis Miðjarðarhafið, Norðursjó og Rauðahaf), flóa (til dæmis Persaflóa og Mexíkóflóa) og sund eins og Gíbraltarsund og Beringssund.

Þó að okkur sé tamt að gera skýran greinarmun á úthöfunum og „öðrum“ höfum, til dæmis Atlantshafi og Miðjarðarhafi, þá er ekki svo gott að skilgreina hver munurinn er. Stundum er talað um að strandhöf séu við jaðra úthafanna og innhöf séu að mestu leyti umlukin meginlöndum. Þegar talað er um flatarmál heimshafanna er þó yfirleitt litið á úthöfin og þau innhöf, strandhöf, flóa og sund sem tilheyra þeim sem eina heild.

Kyrrahaf er stærst úthafanna. Flatarmál þess er 179.680.000 km2 ef innhöf, strandhöf og flóar eru talin með, en 165.250.000 km2 án þeirra. Því næst kemur Atlantshaf sem er 106.460.000 km2 með innhöfunum en 82.440.000 km2 ef innhöfin, strandhöf og flóar eru ekki tekin með. Minnst er Indlandshaf, alls 74.720.000 km2 með innhöfum en 73.440.000 km2 án þeirra.

Heimildir:

Mynd:
  • HB.

Höfundur

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir

landfræðingur og starfsmaður Vísindavefsins

Útgáfudagur

23.4.2002

Spyrjandi

Lúðvík Víðisson; Laila Pétursdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. „Hvert er stærsta úthafið?“ Vísindavefurinn, 23. apríl 2002. Sótt 20. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=2330.

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. (2002, 23. apríl). Hvert er stærsta úthafið? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=2330

Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. „Hvert er stærsta úthafið?“ Vísindavefurinn. 23. apr. 2002. Vefsíða. 20. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=2330>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvert er stærsta úthafið?
Hér er jafnframt svar við spurningunni: Hver er skilgreiningin á úthöfum og hver er munurinn á þeim og öðrum höfum?



Jörðin er stundum kölluð bláa reikistjarnan þar sem sjór þekur um 71% af yfirborði hennar. Yfirborð sjávar er alls um 362 milljónir ferkílómetra (km2) og er heildarrúmmál hafanna um 1348 milljón rúmkílómetrar (km3). Á norðurhveli jarðar þekur sjór um 60,7% af yfirborðinu en 80,9% á suðurhveli.

Heimshöfin, eða úthöfin, umlykja meginlönd jarðar. Úthöfin eru oftast talin vera þrjú, Kyrrahaf, Atlantshaf og Indlandshaf. Áður var Suður-Íshafið stundum talið sérstakt heimshaf, en nú hefur sú venja skapast að skipta því milli úthafanna þriggja. Einnig hefur Norður-Íshafið stundum verið talið sérstakt úthaf en það er líka oft talið með Atlantshafi.

Meginlöndin aðskilja úthöfin á norðurhveli jarðar. Á suðurhveli jarðar miðast mörkin milli úthafanna við línur sem dregnar eru til suðurs frá syðsta odda meginlandanna. Skilin á milli Atlantshafs og Indlandshafs eru um 20. lengdarbaug austlægrar lengdar sem liggur um Agulhashöfða í Suður Afríku. Skilin á milli Indlandshafs og Kyrrahafs sunnan Ástralíu eru um 147. lengdarbaug austlægrar lengdar sem liggur um suðurodda Tasmaníu. Fyrir norðan Ástralíu eru mörkin frá Cape Londonderry, um Timor, Jövu og Sumatra að Malajaskaga. Mörkin milli Kyrrahafs og Atlantshafs liggja frá Cape Horn, suðurodda Suður-Ameríku, til Suður-Shetlandseyja undan meginlandi suðurheimskautsins. Í norðri eru mörkin milli Kyrrahafs og Atlantshafs í Beringssundi.

Heimshöfin þrjú skiptast í smærri hafsvæði sem eru oft afmörkuð af meginlöndum og eyjaklösum, stórum skögum eða neðansjávarhryggjum. Einnig eru dæmi um að skipting hafanna í minni svæði sé byggð á sögulegum eða stjórnmálalegum forsendum. Þessi smærri hafsvæði skiptast meðal annars í innhöf og strandhöf (til dæmis Miðjarðarhafið, Norðursjó og Rauðahaf), flóa (til dæmis Persaflóa og Mexíkóflóa) og sund eins og Gíbraltarsund og Beringssund.

Þó að okkur sé tamt að gera skýran greinarmun á úthöfunum og „öðrum“ höfum, til dæmis Atlantshafi og Miðjarðarhafi, þá er ekki svo gott að skilgreina hver munurinn er. Stundum er talað um að strandhöf séu við jaðra úthafanna og innhöf séu að mestu leyti umlukin meginlöndum. Þegar talað er um flatarmál heimshafanna er þó yfirleitt litið á úthöfin og þau innhöf, strandhöf, flóa og sund sem tilheyra þeim sem eina heild.

Kyrrahaf er stærst úthafanna. Flatarmál þess er 179.680.000 km2 ef innhöf, strandhöf og flóar eru talin með, en 165.250.000 km2 án þeirra. Því næst kemur Atlantshaf sem er 106.460.000 km2 með innhöfunum en 82.440.000 km2 ef innhöfin, strandhöf og flóar eru ekki tekin með. Minnst er Indlandshaf, alls 74.720.000 km2 með innhöfum en 73.440.000 km2 án þeirra.

Heimildir:

Mynd:
  • HB.
...