Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:26 • sest 21:28 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:24 • Sest 05:22 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 06:10 • Síðdegis: 18:30 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 00:11 • Síðdegis: 12:20 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Stjarnvísindi: almennt

Hver er munurinn á miðbaug og hádegisbaug?

Einar Örn Þorvaldsson og Þorsteinn Vilhjálmsson

Upphaflega spurningin var sem hér segir:
Af hverju er miðbaugur kallaður hádegisbaugur?
Miðbaugur er alls ekki kallaður hádegisbaugur enda er hér um tvo mismunandi hluti að ræða.

Miðbaugur (e. equator) skiptir jörðinni í tvo hluta, norðurhvel og suðurhvel, og samsíða honum liggja breiddarbaugarnir. Nánar má lesa um bauganet jarðar í svari Emilíu Dagnýjar Sveinbjörnsdóttur við spurningunni Hvernig er bauganet jarðar uppbyggt og hver eru hnit Íslands á hnettinum?.

Miðbaugur himins er beint yfir miðbaug jarðar og skiptir himinkúlunni í tvo jafna hluta á sama hátt og miðbaugur jarðar skiptir henni í tvennt. Miðbaugur er hornréttur á stefnuna til himinpólanna. Himinhvelfingin virðist snúast um þá frá austri til vesturs, þannig að fastastjörnur færast í sífellu samhliða miðbaug.

Hádegisbaugur (e. meridian), oftar nefndur hábaugur, er skilgreindur svo í orðabanka Íslenskrar málstöðvar:
stórhringur sem menn hugsa sér á himinkúlunni gegnum himinpól og hvirfilpunkt (hápunkt himins) á athugunarstað; liggur einnig um norður- og suðurpunkt á sjónhring athugunarstaðar. Hábaugur og lengdarbaugur staðarins liggja í sömu sléttu eða plani. Himintungl eru í hágöngu þegar þau fara um hádegisbaug, t.d. er sól þá í hádegisstað
Stórhringur er sá ferill sem verður til þegar kúla er skorin með sléttu sem gengur í gegnum miðju hennar. Stysta leiðin milli tveggja punkta á yfirborði kúlu er eftir stórbaug sem liggur um þá.

Höfundar

Einar Örn Þorvaldsson

Einar Örn Þorvaldsson

háskólanemi og fyrrverandi starfsmaður Vísindavefsins

Þorsteinn Vilhjálmsson

Þorsteinn Vilhjálmsson

prófessor emeritus, ritstjóri Vísindavefsins 2000-2010 og ritstjóri Evrópuvefsins 2011

Útgáfudagur

11.2.2003

Spyrjandi

Unnur Þorláksdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Einar Örn Þorvaldsson og Þorsteinn Vilhjálmsson. „Hver er munurinn á miðbaug og hádegisbaug?“ Vísindavefurinn, 11. febrúar 2003. Sótt 23. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=3125.

Einar Örn Þorvaldsson og Þorsteinn Vilhjálmsson. (2003, 11. febrúar). Hver er munurinn á miðbaug og hádegisbaug? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=3125

Einar Örn Þorvaldsson og Þorsteinn Vilhjálmsson. „Hver er munurinn á miðbaug og hádegisbaug?“ Vísindavefurinn. 11. feb. 2003. Vefsíða. 23. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=3125>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hver er munurinn á miðbaug og hádegisbaug?
Upphaflega spurningin var sem hér segir:

Af hverju er miðbaugur kallaður hádegisbaugur?
Miðbaugur er alls ekki kallaður hádegisbaugur enda er hér um tvo mismunandi hluti að ræða.

Miðbaugur (e. equator) skiptir jörðinni í tvo hluta, norðurhvel og suðurhvel, og samsíða honum liggja breiddarbaugarnir. Nánar má lesa um bauganet jarðar í svari Emilíu Dagnýjar Sveinbjörnsdóttur við spurningunni Hvernig er bauganet jarðar uppbyggt og hver eru hnit Íslands á hnettinum?.

Miðbaugur himins er beint yfir miðbaug jarðar og skiptir himinkúlunni í tvo jafna hluta á sama hátt og miðbaugur jarðar skiptir henni í tvennt. Miðbaugur er hornréttur á stefnuna til himinpólanna. Himinhvelfingin virðist snúast um þá frá austri til vesturs, þannig að fastastjörnur færast í sífellu samhliða miðbaug.

Hádegisbaugur (e. meridian), oftar nefndur hábaugur, er skilgreindur svo í orðabanka Íslenskrar málstöðvar:
stórhringur sem menn hugsa sér á himinkúlunni gegnum himinpól og hvirfilpunkt (hápunkt himins) á athugunarstað; liggur einnig um norður- og suðurpunkt á sjónhring athugunarstaðar. Hábaugur og lengdarbaugur staðarins liggja í sömu sléttu eða plani. Himintungl eru í hágöngu þegar þau fara um hádegisbaug, t.d. er sól þá í hádegisstað
Stórhringur er sá ferill sem verður til þegar kúla er skorin með sléttu sem gengur í gegnum miðju hennar. Stysta leiðin milli tveggja punkta á yfirborði kúlu er eftir stórbaug sem liggur um þá....