Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:36 • sest 21:19 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:44 • Sest 05:50 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:37 • Síðdegis: 17:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:57 • Síðdegis: 23:09 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Landafræði
Náttúruvísindi og verkfræði Veðurfræði
Náttúruvísindi og verkfræði Stærðfræði

Er hægt að sjá með berum augum frá Íslandi til Grænlands?

Þorvaldur Búason og Þorsteinn Vilhjálmsson

Þorvaldur Búason eðlisfræðingur hefur skrifað grein um þetta efni í Fréttabréf Íslenzka stærðfræðafélagsins, 1.tbl. 5.árg., febrúar 1993. Niðurstaða hans er sem hér segir:

Hafa ber í huga, ef ljósferlar eru beinir, að efstu 500 m af tindi í 500 km fjarlægð sjást undir sama sjónarhorni og 1 mm í 1 m fjarlægð eða eins og fremsti oddur á kúlupenna í hendi á útréttum armi eða eins og lítil arða í sjóndeildarhring. Hillingar fletja þessa mynd, ef þær stafa af því, að hiti fari hækkandi með hæð næst jörðu. Dreifing ljósgeisla á leið gegnum andrúmsloftið veldur blámóðu, sem mynd fjallsins myndi hverfa í. Það er útlilokað, að svo fjarlæg fjöll sjáist undir þeim kringumstæðum, sem hér um ræðir, jafnvel þótt ljósgeisli geti sveigt langan veg eftir yfirborði jarðar.

Á fjallshryggnum á Austur-Grænlandi gnæfir Gunnbjarnarfjall hæst og kemur eitt til greina við ólíkleg skilyrði. Jafnvel þótt allur hryggurinn, sem spannar 40o, væri 3700 m hár, myndi einungis nyrsti og nálægasti hluti hans koma til greina. Hann er nær allur í meira en 500 km fjarlægð og geislarnir hljóta því að hafa dofnað í um það bil 4% af upphaflegum styrk. Mynd fjallanna hverfur í blámóðu. Helzt ætti að vera von til að sjá slík fjöll undir sjónarhorni sem væri minna en 5o í stefnu nærri norð-norðvestri. (10o horn svarar til þess sjónarhorns sem hnúinn á útréttum handlegg spannar eða 10 cm í 60 cm fjarlægð.) Það er einungis lítið brot af sjónarsviði augans en um það bil sjónarsvið algengra sjónauka, sem stækka tífalt.

Fyrirbærið, sem oftast er álitið vera fjöll á Grænlandi, þegar horft er frá Vestfjörðum, spannar sjóndeildarhringinn frá vestri til norðurs, og er það þá örugglega skýjabólstrar handan hans. Auðvitað er hugsanlegt og reyndar sennilegt, að misskilningur hafi stundum ýtt undir menn að leita nýrra landa handan sjóndeildarhrings.

Þar sem hvergi er styttra milli Evrópu og Ameríku en milli Vestfjarða og Grænlands er með þessu einnig svarað spurningunni "Er hægt að sjá með berum augum (stærðfræðilega) frá Evrópu til Ameríku?" frá sama spyrjanda.

Höfundar

Þorvaldur Búason

eðlisfræðingur

Þorsteinn Vilhjálmsson

Þorsteinn Vilhjálmsson

prófessor emeritus, ritstjóri Vísindavefsins 2000-2010 og ritstjóri Evrópuvefsins 2011

Útgáfudagur

18.4.2000

Spyrjandi

Andrés Bjarnason

Efnisorð

Tilvísun

Þorvaldur Búason og Þorsteinn Vilhjálmsson. „Er hægt að sjá með berum augum frá Íslandi til Grænlands?“ Vísindavefurinn, 18. apríl 2000. Sótt 20. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=346.

Þorvaldur Búason og Þorsteinn Vilhjálmsson. (2000, 18. apríl). Er hægt að sjá með berum augum frá Íslandi til Grænlands? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=346

Þorvaldur Búason og Þorsteinn Vilhjálmsson. „Er hægt að sjá með berum augum frá Íslandi til Grænlands?“ Vísindavefurinn. 18. apr. 2000. Vefsíða. 20. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=346>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Er hægt að sjá með berum augum frá Íslandi til Grænlands?
Þorvaldur Búason eðlisfræðingur hefur skrifað grein um þetta efni í Fréttabréf Íslenzka stærðfræðafélagsins, 1.tbl. 5.árg., febrúar 1993. Niðurstaða hans er sem hér segir:

Hafa ber í huga, ef ljósferlar eru beinir, að efstu 500 m af tindi í 500 km fjarlægð sjást undir sama sjónarhorni og 1 mm í 1 m fjarlægð eða eins og fremsti oddur á kúlupenna í hendi á útréttum armi eða eins og lítil arða í sjóndeildarhring. Hillingar fletja þessa mynd, ef þær stafa af því, að hiti fari hækkandi með hæð næst jörðu. Dreifing ljósgeisla á leið gegnum andrúmsloftið veldur blámóðu, sem mynd fjallsins myndi hverfa í. Það er útlilokað, að svo fjarlæg fjöll sjáist undir þeim kringumstæðum, sem hér um ræðir, jafnvel þótt ljósgeisli geti sveigt langan veg eftir yfirborði jarðar.

Á fjallshryggnum á Austur-Grænlandi gnæfir Gunnbjarnarfjall hæst og kemur eitt til greina við ólíkleg skilyrði. Jafnvel þótt allur hryggurinn, sem spannar 40o, væri 3700 m hár, myndi einungis nyrsti og nálægasti hluti hans koma til greina. Hann er nær allur í meira en 500 km fjarlægð og geislarnir hljóta því að hafa dofnað í um það bil 4% af upphaflegum styrk. Mynd fjallanna hverfur í blámóðu. Helzt ætti að vera von til að sjá slík fjöll undir sjónarhorni sem væri minna en 5o í stefnu nærri norð-norðvestri. (10o horn svarar til þess sjónarhorns sem hnúinn á útréttum handlegg spannar eða 10 cm í 60 cm fjarlægð.) Það er einungis lítið brot af sjónarsviði augans en um það bil sjónarsvið algengra sjónauka, sem stækka tífalt.

Fyrirbærið, sem oftast er álitið vera fjöll á Grænlandi, þegar horft er frá Vestfjörðum, spannar sjóndeildarhringinn frá vestri til norðurs, og er það þá örugglega skýjabólstrar handan hans. Auðvitað er hugsanlegt og reyndar sennilegt, að misskilningur hafi stundum ýtt undir menn að leita nýrra landa handan sjóndeildarhrings.

Þar sem hvergi er styttra milli Evrópu og Ameríku en milli Vestfjarða og Grænlands er með þessu einnig svarað spurningunni "Er hægt að sjá með berum augum (stærðfræðilega) frá Evrópu til Ameríku?" frá sama spyrjanda.

...