Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Efnafræði

Hvað eru efnatengi?

Ágúst Kvaran

Efnatengi (e. chemical bond) nefnist samtenging tveggja atóma í sameind.

Sameindir eru samsafn atóma (frumeinda) sem tengd eru saman með efnatengjum. Efnatengi milli atóma geta myndast ef orka samtengingarinnar er lægri en orka ótengdra atóma, það er ef samtengingin er orkustöðugra form en orka stakra atómanna.

Þegar tvö atóm nálgast gætir í senn fráhrindi- og aðdráttarkrafta milli hlaðinna einda (atómkjarna og rafeinda) atómanna. Ef aðdráttarkrafturinn vegur meira en fráhrindikrafturinn, lækkar heildarorkan vegna kraftvirkninnar milli atómanna, þau dragast hvort að öðru og efnatengi getur myndast (sjá mynd hér fyrir neðan). Þegar nálægð atómanna verður mjög lítil eykst hins vegar vægi fráhrindikrafta umfram aðdráttarkrafta, einkum vegna skörunar neikvætt hlaðinna rafeinda atómanna. Þar sem fráhrindi- og aðdráttarkraftar eru jafnir er enginn nettókraftur og orkan nær lágmarki. Tilsvarandi fjarlægð milli atómanna nefnist tengjalengd efnatengisins og viðkomandi orkuminnkun kallast tengiorka (sjá mynd).




Rafeindaskipan gildisrafeinda atóma getur umbreyst við ofangreindan samruna.
  1. Þegar atóm sömu gerðar tengjast og mynda tvíatóma sameindir geta gildisrafeindir dreifst jafnt milli beggja atóma. Slík efnatengi nefnast samgild tengi (e. covalent bond) og dæmi um þau er til dæmis tengi milli súrefnisatóma í súrefnissameind (O2).
  2. Ef atóm eða sameindahópar ólíkrar gerðar tengjast efnatengi geta gildisrafeindir dreifst ójafnt milli atóma í efnatenginu. Þá myndast skautuð tengi (e. polar bonds). Dæmi um slíkt er vetnisflúoríð-sameindin (HF). Táknmynd á forminu:

    vísar til þess að efnatengið sé skautað vegna misdreifingar hleðslu (δ+ og δ-) á viðkomandi atómum.
  3. Einnig geta rafeindir færst milli atóma og myndað jónir og jónatengi. Dæmi um slíkt er matarsalt (NaCl), sem einnig má tákna á forminu {Na+Cl-}.



  4. Loks má nefna efnatengi í málmum og málmblöndum þar sem gildisrafeindir dreifast milli fjölda atóma í kristal og mynda málmtengi.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Heimildir:

Höfundur

Ágúst Kvaran

Ágúst Kvaran

prófessor emeritus í eðlisefnafræði við HÍ

Útgáfudagur

30.12.2004

Spyrjandi

Kolfinna María

Efnisorð

Tilvísun

Ágúst Kvaran. „Hvað eru efnatengi?“ Vísindavefurinn, 30. desember 2004. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=4689.

Ágúst Kvaran. (2004, 30. desember). Hvað eru efnatengi? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=4689

Ágúst Kvaran. „Hvað eru efnatengi?“ Vísindavefurinn. 30. des. 2004. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=4689>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað eru efnatengi?
Efnatengi (e. chemical bond) nefnist samtenging tveggja atóma í sameind.

Sameindir eru samsafn atóma (frumeinda) sem tengd eru saman með efnatengjum. Efnatengi milli atóma geta myndast ef orka samtengingarinnar er lægri en orka ótengdra atóma, það er ef samtengingin er orkustöðugra form en orka stakra atómanna.

Þegar tvö atóm nálgast gætir í senn fráhrindi- og aðdráttarkrafta milli hlaðinna einda (atómkjarna og rafeinda) atómanna. Ef aðdráttarkrafturinn vegur meira en fráhrindikrafturinn, lækkar heildarorkan vegna kraftvirkninnar milli atómanna, þau dragast hvort að öðru og efnatengi getur myndast (sjá mynd hér fyrir neðan). Þegar nálægð atómanna verður mjög lítil eykst hins vegar vægi fráhrindikrafta umfram aðdráttarkrafta, einkum vegna skörunar neikvætt hlaðinna rafeinda atómanna. Þar sem fráhrindi- og aðdráttarkraftar eru jafnir er enginn nettókraftur og orkan nær lágmarki. Tilsvarandi fjarlægð milli atómanna nefnist tengjalengd efnatengisins og viðkomandi orkuminnkun kallast tengiorka (sjá mynd).




Rafeindaskipan gildisrafeinda atóma getur umbreyst við ofangreindan samruna.

  1. Þegar atóm sömu gerðar tengjast og mynda tvíatóma sameindir geta gildisrafeindir dreifst jafnt milli beggja atóma. Slík efnatengi nefnast samgild tengi (e. covalent bond) og dæmi um þau er til dæmis tengi milli súrefnisatóma í súrefnissameind (O2).
  2. Ef atóm eða sameindahópar ólíkrar gerðar tengjast efnatengi geta gildisrafeindir dreifst ójafnt milli atóma í efnatenginu. Þá myndast skautuð tengi (e. polar bonds). Dæmi um slíkt er vetnisflúoríð-sameindin (HF). Táknmynd á forminu:

    vísar til þess að efnatengið sé skautað vegna misdreifingar hleðslu (δ+ og δ-) á viðkomandi atómum.
  3. Einnig geta rafeindir færst milli atóma og myndað jónir og jónatengi. Dæmi um slíkt er matarsalt (NaCl), sem einnig má tákna á forminu {Na+Cl-}.



  4. Loks má nefna efnatengi í málmum og málmblöndum þar sem gildisrafeindir dreifast milli fjölda atóma í kristal og mynda málmtengi.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Heimildir:

...