Hvað er flóðmiga og er til einhver meðferð við henni?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er flóðmiga og er til einhver meðferð við henni?
Flóðmiga (diabetes insipidus) er sjúkdómur sem stafar af vanseyti á þvagtemprandi hormóni (ÞTH - e. ADH eða vasopressin). ÞTH er myndað í undirstúku heilans og er geymt í og seytt frá afturhluta heiladinguls. Seyti ÞTH fer eftir styrk natrínjóna og vatnsmagns í blóði en þetta tvennt helst í hendur. Ef natrínjónastyrkur blóðs hækkar (og vatnsstyrkur lækkar) er það numið af sérstökum natrínnemum í undirstúkunni sem senda boð til afturhluta heiladinguls um að seyta ÞTH sem berst með blóði til nýrnanna og veldur því að meira vatn er endursogað þar út í blóðið.

Ef ÞTH vantar er vatn ekki endursogað úr frumþvagi og þvaglát verða mikil og tíð, allt að 20 lítrar á sólarhring. Það veldur miklum þorsta, svo að viðkomandi einstaklingur drekkur mikið. Ef hann drekkur ekki nóg til að vega upp mikið vökvatap er hætta á ofþornun sem getur verið mjög alvarlegt ástand ef ekki er gripið fljótt inn í.

Helstu einkenni flóðmigu eru mikil og tíð þvaglát allan sólarhringinn, þvagið er mjög þunnt, þorsti er mikill og hætta er á ofþornun. Fullorðnir með sjúkdóminn geta haldið honum í skefjum með því að drekka nóg en hætta á ofþornun og kalínskorti er ávallt yfirvofandi. Flóðmiga í börnum getur truflað matarlyst og át, þyngdaraukningu og vöxt. Hiti, uppköst og niðurgangur geta líka fylgt flóðmigu hjá börnum.

Ýmsar orsakir geta verið fyrir flóðmigu. Skemmd í heiladingli er algengasta orsökin en afturhluti hans geymir og seytir ÞTH. Ýmsir sjúkdómar geta haft skemmdir á heiladingli í för með sér. Einnig má nefna að höfuðmeiðsl, taugaskurðlækningar og arfgengir sjúkdómar geta skemmt undirstúku eða heiladingul. Ef einstaklingur er með flóðmigu sem stafar af skemmdum á heiladingli eða undirstúku má meðhöndla hana með hormónalyfinu desmópressíni.

Önnur orsök flóðmigu er þegar nýrun eru ónæm fyrir ÞTH. Það getur gerst vegna áhrifa lyfja, til dæmis liþíums, eða vegna þrálátra kvilla eins og sigðkornablóðleysi, tiltekinna nýrnasjúkdóma, nýrnabilunar og erfðasjúkdóma. Sérstök lyf eru notuð við flóðmigu ef þetta er orsökin fyrir henni.

Einnig getur flóðmiga stafað af skemmdum í þorstastöð undirstúku sem lýsir sér í óeðlilega miklum þorsta og mikilli drykkju í kjölfarið. Þetta leiðir til þess að ÞTH-seyti er hætt. Ekki er til góð meðferð við þessari tegund af flóðmigu.

Einstaka sinnum kemur flóðmiga fram á meðgöngu. Þá myndar legkakan óvenjumikið af ensími sem eyðileggur ÞTH í móðurinni. Flest tilfelli af þessu tagi má meðhöndla með desmópressíni, en í einstaka tilfelli stafar meðgönguflóðmiga af galla í þorstastöðinni og þá má alls ekki nota þetta lyf.

Heimildir og myndir:

• National Kidney and Urologic Diseases.
• Diabetes insipidus á en.wikipedia.org.
• Efri mynd: Patient.co.uk. Íslenskur texti settur inn af ritstjórn Vísindavefsins. Sótt 30. 4. 2012.
• Neðri mynd: KenFrost.com. Sótt 30. 4. 2012.

...