Af hverju er talað um að vera eldgamall?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju er talað um að vera eldgamall?
Eld- í orðinu eldgamall er svokallaður herðandi forliður. Hann er notaður framan við lýsingarorð til þess að leggja áherslu á merkinguna. Annar slíkur forliður er til dæmis hund- í hundblautur, hundkaldur, hundgamall og hundfúll.

Að baki forliðnum eld- liggur orðið eldur ‘bál, blossi’. Forliðurinn er einkum notaður sem eins konar samlíking við eldinn. Sá sem er eldfljótur er fljótur eins og eldurinn, sá sem er eldsnar er snar, snöggur eins og eldurinn. Á sama hátt er sá sem er eldgamall gamall eins og eldurinn og sá sem er eldforn er forn eins og eldurinn. Eldheitur er notað um ákafan mann og er honum þá líkt við eldinn, hann er heitur eins og eldurinn.

Sá sem er eldgamall er gamall eins og eldurinn.

Forliðurinn er notaður framan við önnur lýsingarorð án þess að beinlínis sé hægt að tengja merkinguna eldinum. Þar hefur forliðurinn tapað upphaflegri tengingu sinni en notkun hans er áfram herðandi. Sem dæmi mætti taka eldskarpur ‘mjög röskur, fluggreindur’, eldsnemma ‘mjög snemma’ og eldsúr ‘mjög súr’.

Mynd: Thomas Váczy Hightower...