Hvers vegna eru pandabirnir svona latir?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvers vegna eru pandabirnir svona latir?
Nýlega birtist á vefsíðunni News from Science skýring á því hvers vegna pandabirnir (risapöndur) eru svo latir sem raun ber vitni – þeir nenna varla að eðla sig, hvað þá annað. Skýringin reynist vera sú, að enda þótt þeir nærist helst eingöngu á bambuslaufi eru meltingarfæri þeirra illa til þess hæf að melta laufið, því þrátt fyrir allt eru pandabirnir af ætt bjarnardýra sem ýmist eru kjötætur (til dæmis hvítabjörn) eða alætur (til dæmis skógarbjörn). Vegna þess hve næringarrýr og tormelt jurtafæða er miðað við kjöt og fisk, þurfa garnir grasæta að vera miklu lengri en garnir kjötæta, og þar feilar pandabjörninn með sínar of stuttu garnir: til að halda lífinu verður hann helst að éta stanslaust allar sínar vökustundir og gera sem minnst annað til að spara orkuna.

Hitt er þó merkilegra, að enda þótt meltingargangur pandabjarna hafi ekki þróast sem skyldi til virkari nýtingar jurtafæðu, hefur annað líffæri þróast með furðulegum hætti og orðið mjög sérhæft: Í einni bók sinni lýsir Harvard-steingervinga- og þróunarfræðingurinn Stephen Jay Gould (1941-2002) undrun sinni þegar hann áttaði sig á því í dýragarði að pandabirnir hafa sex „tær“ á hvorri framlöpp, því hann vissi sem var að öll spendýr hafa fimm „tær“ eða færri. Og ennfremur að öll þróun hlýtur að byggjast á því sem fyrir er – svo hvaðan kom sjötta táin? Skoðun leiddi í ljós að annað framhandleggsbeinið, radius, hefur vaxið fram og myndað nýjan „þumal“ sem reynist birninum geysi haglegur því milli hans og næstu táar dregur hann bambus-stöngina og flysjar þannig af henni hið æta lauf.

Talið er að pandabirnir hafi greinst frá öðrum bjarnardýrum fyrir 13 milljónum ára, talsvert fyrr en aðrar tegundir bjarna – skógarbirnir (brúnbirnir) aðgreindust frá svartbjörnum fyrir 4-5 milljónum ára og hvítabjörninn hefur sennilega þróast frá brúnbirni á næst-síðasta kuldaskeiði ísaldar sem hófst fyrir um 200.000 árum. Risapöndur eru þannig fjarskyldari öðrum björnum en þeir eru sín á milli. Nægur tími hefur gefist til að þróa sjöttu tána og fleiri líffæri, svo sem jaxla, til hins sérhæfða mataræðis og má undarlegt teljast að garnirnar hafi orðið útundan.

Heimildir og Mynd:

• Stephen Jay Gould (1980). The Panda´s Thumb. New York: W. W. Norton.
• Webb Miller o.fl. 2012. Polar and brown bear genomes reveal ancient admixture and demographic footprints of past climate change. PNAS, 109: 36.
• Mynd: Giant Pandas having a snack.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 6. 7. 2016).

...