Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Eðlisfræði: fræðileg

Af hverju hitna svartir hlutir þegar sól skín á þá?

JGÞ

Þegar hlutir hitna senda þeir frá sér varmageislun. Hæfni hluta til að senda varmageislun frá sér er sú sama og hæfni þeirra til að gleypa slíka geislun í sig. Yfirleitt gleypa svartir hlutir betur í sig varmageislun, til dæmis frá sólu, en ljósir hlutir. Ástæðan fyrir því er sú að ljósir hlutir endurkasta yfirleitt sólarljósinu.

Hvítt blað endurkastar til dæmis nær öllu sólarljósinu sem á það fellur en svartur kolaofn gleypir í sig varmageislunina og sendir hana síðan frá sér.

Hlutirnir eru þó ekki alltaf svona einfaldir. Í svari við spurningunni Hvaða máli skiptir hvort miðstöðvarofnar eru hvítir eða svartir? segir þetta um hvítan lit ísbjarna:
Þar sem hvítir hlutir endurkasta meira ljósi en dökkir, mætti ætla að það væri að þessu leyti óhagstætt fyrir ísbjörninn að vera hvítur; hann fari þá á mis við sólarorku sem hann gæti annars nýtt til að halda á sér hita. En hér er sannarlega ekki allt sem sýnist, frekar en með hvítu ofnana. Það hefur sem sé komið í ljós að ísbirnir og nokkur önnur hvít heimskautadýr eru nánast svört í útfjólubláu ljósi. Þau drekka með öðrum orðum í sig mikla orku frá slíkri geislun og nýta hana til að halda á sér hita.
Og í sama svari segir þetta um hvíta og svarta miðstöðvarofna:
Það merkilega er að hvít málning er nánast "svört" með tilliti til varmageislunar því að hvítmálaður flötur geislar 90-92% af geislun hins fullkomna svarthlutar. Svört málning geislar 95-98% af svarthlutargeislun. Þannig myndu afköst ofnsins aukast um 2-3 % við að mála hann svartan í stað þess að hafa hann hvítan.
Kjarnaatriði þessa svars er þó engu að síður að svartir og mattir hlutir drekka mikið í sig af þeirri varmageislun sem á þá fellur og þeir senda hana aftur frá sér. Um þetta má lesa meira í svari við spurningunni Hvers vegna eru katlar, pottar og hitakönnur yfirleitt gljáandi að utan?

Þetta svar er í flokknum "bekkirnir spyrja" þar sem starfsfólk vefsins svarar spurningum frá grunnskólabekk í kennslustund, samkvæmt samningi. Lögð er áhersla á skjót svör, stutt og aðgengileg. Oft er byggt á öðrum svörum sem kunna að nýtast almennum lesendum betur.

Höfundur

Jón Gunnar Þorsteinsson

JGÞ

bókmenntafræðingur og ritstjóri Vísindavefsins

Útgáfudagur

1.4.2008

Spyrjandi

Anna Rósa Arnarsdóttir, f. 1995

Efnisorð

Tilvísun

JGÞ. „Af hverju hitna svartir hlutir þegar sól skín á þá?“ Vísindavefurinn, 1. apríl 2008. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=7289.

JGÞ. (2008, 1. apríl). Af hverju hitna svartir hlutir þegar sól skín á þá? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=7289

JGÞ. „Af hverju hitna svartir hlutir þegar sól skín á þá?“ Vísindavefurinn. 1. apr. 2008. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=7289>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Af hverju hitna svartir hlutir þegar sól skín á þá?
Þegar hlutir hitna senda þeir frá sér varmageislun. Hæfni hluta til að senda varmageislun frá sér er sú sama og hæfni þeirra til að gleypa slíka geislun í sig. Yfirleitt gleypa svartir hlutir betur í sig varmageislun, til dæmis frá sólu, en ljósir hlutir. Ástæðan fyrir því er sú að ljósir hlutir endurkasta yfirleitt sólarljósinu.

Hvítt blað endurkastar til dæmis nær öllu sólarljósinu sem á það fellur en svartur kolaofn gleypir í sig varmageislunina og sendir hana síðan frá sér.

Hlutirnir eru þó ekki alltaf svona einfaldir. Í svari við spurningunni Hvaða máli skiptir hvort miðstöðvarofnar eru hvítir eða svartir? segir þetta um hvítan lit ísbjarna:
Þar sem hvítir hlutir endurkasta meira ljósi en dökkir, mætti ætla að það væri að þessu leyti óhagstætt fyrir ísbjörninn að vera hvítur; hann fari þá á mis við sólarorku sem hann gæti annars nýtt til að halda á sér hita. En hér er sannarlega ekki allt sem sýnist, frekar en með hvítu ofnana. Það hefur sem sé komið í ljós að ísbirnir og nokkur önnur hvít heimskautadýr eru nánast svört í útfjólubláu ljósi. Þau drekka með öðrum orðum í sig mikla orku frá slíkri geislun og nýta hana til að halda á sér hita.
Og í sama svari segir þetta um hvíta og svarta miðstöðvarofna:
Það merkilega er að hvít málning er nánast "svört" með tilliti til varmageislunar því að hvítmálaður flötur geislar 90-92% af geislun hins fullkomna svarthlutar. Svört málning geislar 95-98% af svarthlutargeislun. Þannig myndu afköst ofnsins aukast um 2-3 % við að mála hann svartan í stað þess að hafa hann hvítan.
Kjarnaatriði þessa svars er þó engu að síður að svartir og mattir hlutir drekka mikið í sig af þeirri varmageislun sem á þá fellur og þeir senda hana aftur frá sér. Um þetta má lesa meira í svari við spurningunni Hvers vegna eru katlar, pottar og hitakönnur yfirleitt gljáandi að utan?

Þetta svar er í flokknum "bekkirnir spyrja" þar sem starfsfólk vefsins svarar spurningum frá grunnskólabekk í kennslustund, samkvæmt samningi. Lögð er áhersla á skjót svör, stutt og aðgengileg. Oft er byggt á öðrum svörum sem kunna að nýtast almennum lesendum betur....