Hvað er hýdroxíklórókín og gagnast það við COVID-19?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er hýdroxíklórókín og gagnast það við COVID-19?
Hýdroxíklórókín er gamalt lyf sem er á markaði á Íslandi undir nafninu Plaquenil. Farið var að nota lyfið við malaríu upp úr 1950. Enn eldra náskylt lyf er klórókín sem kom á markað upp úr 1930 og er ekki á markaði hér. Þessi tvö lyf hafa svipaðar verkanir og eru, auk þess að gagnast við sumum tegundum malaríu, notuð við nokkrum gigtsjúkdómum. Upplýsingar um hýdroxíklórókín (Plaquenil) má finna í Sérlyfjaskrá Lyfjastofnunar.

Klórókín og hydroxíklórókín hindra vöxt kórónuveira í tilraunaglösum (in vitro) og voru niðurstöður rannsókna sem sýndu það fyrst birtar 2004 og 2005. Snemma í COVID-19-faraldrinum var því farið að prófa þessi lyf í klíniskum rannsóknum (rannsóknum á fólki) þó að engar niðurstöður hefðu verið birtar sem sýndu ótvírætt gagn af þessum lyfjum. Fljótlega var farið að birta rannsóknir sem sýndu misvísandi niðurstöður og voru auk þess litlar og af mismunandi gæðum.^[1]

Þann 22. maí 2020 birtist í tímaritinu The Lancet ritgerð sem er samantekt á flestu sem vitað var á þeim tíma um árangur meðferðar á COVID-19-sjúklingum með klórókíni eða hýdroxíklórókíni með eða án sýklalyfs (sýklalyfið var oftast azitromýsin eða Zitromax).^[2] Þessi rannsókn náði til rúmlega 96 þúsund sjúklinga með COVID-19. Niðurstöðurnar eru í stuttu máli þær að þó svo að lyfin þolist yfirleitt vel hjá sjúklingum með malaríu eða gigtsjúkdóma gegnir ekki sama máli hjá sjúklingum með COVID-19. Allar fjórar lyfjablöndurnar gáfu verri útkomu en þegar ekkert lyf var notað og dánarhlutfall var hærra. Mest bar á hjartsláttartruflunum en ýmsar aðrar alvarlegar aukaverkanir komu fram.

Í framhaldi af birtingu þessarar greinar gaf Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO; 25. maí 2020) út yfirlýsingu um að stofnunin væri hætt þátttöku í rannsóknum þar sem umrædd malaríulyf væru notuð og ekki væri mælt með notkun þessara lyfja við COVID-19 nema hugsanlega í klíniskum rannsóknum og með ströngum skilyrðum og góðu eftirliti.^[3] Þessi ákvörðun kann þó að verða endurskoðuð þegar fleiri niðurstöður liggja fyrir. Ekki er mælt með því að sjúklingar með COVID-19 sem eru þátttakendur í klíniskri rannsókn og taka umrædd lyf eða lyfjablöndur hætti því.

Viðbót við svarið - 17.6.2020

Í svarinu var vitnað til rannsóknar sem birtist í tímaritinu Lancet [2]. Nú hefur það gerst að tímaritið hefur afturkallað þessa grein. Við nánari skoðun kom í ljós að gögnin sem rannsóknin byggði á voru gölluð og þess vegna ekki hægt að treysta niðurstöðunum. Þessum gögnum hafði verið safnað af fyrirtæki/stofnun sem var óháð höfundum rannsóknarinnar. Fljótlega eftir birtingu greinarinnar vöknuðu efasemdir um að gögnin væru í lagi sem leiddi á endanum til þess að höfundarnir fóru þess á leit við tímaritið að greinin yrði afturkölluð. Þetta er allt mjög vandræðalegt en niðurstöðurnar bentu til þess að lyfin séu varasamari en þau sennilega eru, sem aftur leiddi til þess að nokkrar rannsóknir voru stöðvaðar. Svona gerist stundum í heimi vísindanna. Hvert framhaldið verður er ekki ljóst á þessari stundu.

Tilvísanir:

1. ^ Yfirlitsgrein um hýdroxíklórókín og COVID-19 í maí 2020. Rethinking the role of hydroxychloroquine in the treatment of COVID-19. (Sótt 28.05.2020).
2. ^ Samantekt í The Lancet í maí 2020. Hydroxychloroquine or chloroquine with or without a macrolide for treatment of COVID-19: a multinational registry analysis - The Lancet. (Sótt 28.05.2020).
3. ^ Spurningar og svör um afstöðu WHO. Q&A : Hydroxychloroquine and COVID-19. (Sótt 28.05.2020).

Mynd:

• Landspítali - Landspítali bætti við nýrri mynd. | Facebook. (Sótt 29.05.2020). Myndina tók Þorkell Þorkelsson og hún er birt hér með góðfúslegu leyfi hans.

...