Hvernig fjölga ísbirnir sér?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig fjölga ísbirnir sér?
Hvítabirnir (Ursus maritimus) eru að mestu leyti einfarar. Þeir fara yfir stórt svæði til að afla sér fæðu og fylgja árstíðabundnum hreyfingum hafíssins. Þegar langt er liðið á veturinn eða snemma vors breytist dreifing þeirra á lagnaðarísnum nokkuð og þeir þétta sig meira saman samfara minnkandi ísþekju. Við þessar aðstæður aukast líkurnar á að kynin komist í návígi hvort við annað. Hormón eiga einnig þátt í að kynin hittist en þefskyn hvítabjarna er einstakt og leikur lykilhlutverk í að finna bæði maka og bráð. Rannsóknir hafa sýnt að karldýr hafa þefað upp slóð beiðandi kvendýra í allt að 100 km fjarlægð.

Birnurnar gjóta á þriggja ára fresti. Ef við gefum okkur að kynjahlutfall sé jafnt hjá húnum sem komast á legg og ná fullorðinsaldri þá eru að meðaltali þrír birnir fyrir hverja birnu á hverju æxlunartímabili. Samkeppni karldýra um kvendýrin er því mikil og töluverðar líkur á að það komi til átaka á milli bjarna um réttinn til að makast við birnu. Þessi slagsmál geta verið tilkomumikil sjón þegar 500 kg birnirnir takast á. Sjaldnast eru átökin banvæn en oftast hljótast af minniháttar meiðsl, svo sem skrámur og skurðir á haus og frambol og jafnvel brotnar vígtennur.

Eftir að átökum lýkur með því að veikara karldýrið flýr af hólmi geta dýrin makað sig. Parið heldur til saman á lagnaðarísnum í um viku og makast dýrin margsinnis á því tímabili. Svo kemur að því að bjössi hverfur á braut og finnur sér jafnvel aðra birnu til að makast við. Stórvaxnir og kröftugir birnir geta því frjóvgað nokkrar birnur á eina og sama æxlunartímabilinu.

Meðganga hjá hvítabjörnum er seinkuð, það er að segja fóstrið fer ekki að þroskast fyrr seint að hausti þótt æxlun eigi sér stað að vori. Birnan notar sumarið og haustið til þess að fita sig. Þannig hefur hún nægan forða til að lifað af þá mánuði sem hún liggur matarlaus í híði til að ljúka meðgöngunni og hafa húnana á spena fram til vors. Algengst er að húnarnir séu tveir, stundum einn en sjaldan þrír.

Birnurnar verða kynþroska við 4-5 ára aldur en birnirnir venjulega við 6 ára aldur. Þó geta þeir ekki vænst þess að „feðra“ húna fyrr en þeir hafa styrkst nokkuð og þroskast þannig að þeir geti haft betur í átökum um mökunarréttinn en rannsóknir hafa sýnt að meðalaldur bjarna er í kringum 10 ár þegar þeim tekst að komast í náin kynni við birnu.

Heimildir og myndir:

• Hvítabjörn | Náttúrufræðistofnun Íslands.
• Karl Skírnisson. 2009. Um aldur og ævi hvítabjarna. Náttúrufræðingurinn. 78 (1–2), bls. 39–45.
• Amstrup, S.C. 2003. Polar bear (Ursus maritimus). Í Wild Mammals of North America, G.A. Feldhamer, B.C. Thompson & J.A. Chapman (ritstj), bls. 587-610. Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Derocher, A.E. & Lynch, W. 2012. Polar Bears: A Complete Guide to their Biology and Behavior. John Hopkins U. Press.
• Ramsay, M.A. & Stirling, I. 1988. Reproductive biology and ecology of female polar bears (Ursus maritimus). Journal of Zoology London 214: 601-624.
• Polar bears mating - YouTube. (Sótt 7. 2. 2019).
• Polar Bears Play fight.JPG - Wikimedia Commons. (Sótt 7. 2. 2019).
• Polar Bear And Cubs · Free photo on Pixabay. (Sótt 7.2.2019).

...