Hvaða munur er á öfund og afbrýðisemi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða munur er á öfund og afbrýðisemi?
Í Íslenskri orðsifjabók sem er aðgengileg hér eru hugtökin öfund og afbrýðissemi skilgreind á þennan hátt:

• Öfund: 'sú tilfinning að geta ekki unnt öðrum þeirra gæða sem hann nýtur.'
• Afbrýðisemi: 'sterk neikvæð tilfinning, s.s. sársauki eða reiði, sem kemur upp þegar annar er tekinn fram yfir mann sjálfan, einkum í nánu sambandi.'

Öfund (e. envy) og afbrýðisemi (e. jealousy) vekja því upp líkar tilfinningar en eru ekki sama fyrirbærið. Í almennu tali er ekki alltaf greint á milli hugtakanna en einfaldast er að útskýra muninn á þann hátt að öfund tekur aðeins til tveggja einstaklinga en afbrýðissemi til þriggja.

Þegar einstakling A skortir hæfni eða eiginleika sem einstaklingur B býr yfir og annað hvort vildi að hann sjálfur hefði þann eiginleika eða að hinn skorti hann einnig, þá öfundar einstaklingur A einstakling B. Öfund vaknar alls ekki í öllum slíkum tilfellum, heldur oftast þegar eiginleikinn er mikilvægur í skilgreiningu manns á sjálfum sér. Öfund einkennist iðulega af því sem mætti kalla samsuðu tilfinninga, til að mynda minnimáttarkennd, löngun og hatri (e. ill will).

Afbrýðisemi á sér hins vegar einungis stað í samböndum fólks; ástar- eða vinasamböndum til dæmis. Þegar einstaklingur A hræðist að missa samband við einstakling B til einstaklings C upplifir einstaklingur A afbrýðisemi. Afbrýðisemi getur vakið upp tilfinningar eins og hræðslu, kvíða og reiði.

Bandarísku sálfræðingarnir Parrott og Smith (1993) gefa tvær mögulegar skýringar fyrir því að hugtökunum er oft ruglað saman. Sú fyrri snýr að enskri tungu, en í ensku getur orðið jealousy (afbrýðisemi) þýtt bæði jealousy og envy (öfund). Síðari skýringin er samsláttur öfundar og afbrýðisemi, oft í ástarsamböndum. Þegar maki einstaklings sýnir þriðja aðila athygli, þá getur það bæði valdið afbrýðisemi (hræðslu við að missa sambandið) og öfund út í þann sem athyglina fær (því sá hefur kannski eiginleika sem einstaklinginn skortir og finnst mikilvægur).

Heimildir:

• Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans, Reykjavík.
• Parrott,. W. G. og Smith, R. H. (1993). Distinguishing the experiences of envy and jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 64(6), 906-920.

Mynd:

• Wikimedia Commons. Jealousy and Flirtation. (Sótt 19.7.2019).

...