Hvað hefur vísindamaðurinn Pétur Orri Heiðarsson rannsakað?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað hefur vísindamaðurinn Pétur Orri Heiðarsson rannsakað?
Pétur Orri Heiðarsson er dósent í lífefnafræði við Raunvísindadeild Háskóla Íslands. Rannsóknir hans snúast að miklu leyti um að skilja eiginleika og hlutverk prótína og kjarnsýra. Til þess notar hann þverfaglegar aðferðir með rætur í eðlisfræði, efnafræði og líffræði. Megináhersla í rannsóknum Péturs Orra er að nota svokallaðar einsameinda-aðferðir til þess að skilja eðliseiginleika óreiðukenndra prótína, sérstaklega þeirra sem víxlverka við erfðaefnið DNA.

Skilningur okkar á prótínum hefur hingað til byggt á því að rannsaka þrívíða byggingu þeirra, sem er einstök fyrir hvert prótín og skilgreinir oft hlutverk þess. Á síðustu árum hefur hins vegar komið í ljós að í flóknari lífverum, líkt og mönnum, hefur stór hluti prótína enga fasta þrívíða byggingu en eru þó virk. Þessi prótín spila oft lykilhlutverk í boðleiðum frumunnar og við stjórn genatjáningar, og mörg þeirra hafa sterk tengsl við sjúkdóma á borð við krabbamein og taugahrörnun. Lítið er þó vitað um hvernig þessi prótín virka á sameindalegum grunni. Hefðbundnar aðferðir til þess að greina meðal annars byggingu prótína duga lítt á þessi „óreiðu“-prótín. Það er að hluta til vegna þess að hefðbundnar aðferðir mæla oftast meðaltal frá gríðarlegum fjölda prótína (hundruði milljóna oft) og því eru flest þau byggingarlegu ástönd sem óreiðu-prótínin tileinka sér falin. Rannsóknarhópur Péturs notar þess í stað nýstárlegar litrófsgreiningar sem gera kleift að mæla merki frá einni prótín-sameind í einu. Með því að hengja flúrljómandi hópa á prótínin og skoða eiginleika ljóseindanna sem frá þeim koma, má fá mikið magn upplýsinga um byggingu, hreyfanleika, og hlutverk prótínanna — um eitt prótín í einu.

Pétur Orri hefur um árabil unnið við að þróa og nota einsameinda-aðferðir, og hefur birt fjölda greina á því sviði. Rannsóknir hans hafa varpað ljósi á byggingu og svipmótunarferli prótína, og afhjúpað áður óþekktar leiðir fyrir prótín til að víxlverka við aðrar sameindir — í gegnum byggingarlega óreiðu. Rannsóknarhópur Péturs er hluti af REPIN-setrinu (e. Rethinking Protein Interactions) sem hefur höfuðstöðvar í Kaupmannahafnarháskóla og er fjármagnað af Novo Nordisk Foundation. Setrið er helgað rannsóknum á óreiðukenndum prótínum og því að endurskilgreina samskipti prótína innan ramma sameindalegrar óreiðu.

Pétur Orri fæddist í Reykjavík árið 1980. Hann lauk B.Sc.-gráðu í lífefnafræði frá Háskóla Íslands 2005, M.Sc.-gráðu frá sama skóla 2008, og Ph.D-gráðu í lífefnafræði frá Kaupmannahafnarháskóla 2013. Hann hlaut nýdoktorsstyrki frá Lundbeck og Carlsberg árin 2013-2015 til verkefna við háskólana í Cambridge og Kaupmannahöfn, og svo frá Novo Nordisk Foundation árið 2015 til verkefna með einsameinda-aðferðir og óreiðukennd prótín við háskólann í Zurich. Árið 2019 sneri hann aftur til Háskóla Íslands sem dósent í lífefnafræði.

Pétur Orri hefur hlotið ýmis verðlaun fyrir framlag sitt til lífefnafræði, svo sem Sten og Ingrid Ahrlands-verðlaunin frá Royal Physiographic Society of Lund, og Young Danish NMR Researcher-verðlaunin frá Carlsberg Foundation.

Mynd:

• © Kristinn Ingvarsson.

...