Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:15 • sest 21:38 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 01:18 • Sest 04:30 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:36 • Síðdegis: 19:53 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:39 • Síðdegis: 13:42 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Heilbrigðisvísindi Læknisfræði

Af hverju fær maður hálsbólgu og kunnið þið einhver góð ráð við henni?

Doktor.is

Hálsbólga er sýking í hálskirtlum og umhverfis þá. Bæði veirur og bakteríur geta valdið hálsbólgu. Hálsbólga getur komið fram ein og sér en fylgir oft öðrum sýkingum til dæmis flensu og einkirningasótt. Hálsbólga leggst á alla aldurshópa en helstu einkenni hennar eru særindi í hálsi og eymsli við að kyngja. Ef sýkingin er af völdum bakteríu þarf stundum að gefa sýklalyf við henni.

Hver er orsökin?

Eins og áður sagði geta bæði bakteríur og veirur valdið hálsbólgu. Veirur sem valda kvefi og veiran sem veldur einkirningasótt geta einnig valdið hálsbólgu. Veirur berast manna á milli með andrúmsloftinu eða með beinni snertingu. Nánar má lesa um veirur og veirusmit í eftirfarandi svörum á Vísindavefnum: Hver er munurinn á bakteríu og veiru? Eru sýklar og bakteríur það sama? og Hvers vegna gengur erfiðlega að finna og þróa lyf sem virka á veirusýkingar?



Veirur og bakteríur berast á milli manna með andrúmsloftinu eða með snertingu. Hér sést hvernig úðasmit verður þegar maður hnerrar.

Algengasta bakterían sem veldur hálsbólgu er keðjukokkur (streptókokkar). Bakterían berst milli ýmist með andrúmslofti (svokallað úðasmit) eða snertingu (líkt og veirusmit). Frá smiti geta liðið 2-4 dagar áður en einkennin koma fram.

Hver eru einkennin?

Helstu einkenni hálsbólgu eru:
  • Hálssærindi og eymsli þegar kyngt er.
  • Verkur getur leitt út í eyru.
  • Roði í hálsi, bólgnir hálskirtlar, jafnvel með skán.
  • Hiti.
  • Eitlastækkanir á hálsi.
  • Ef hálsbólgan er af völdum veiru er hún yfirleitt vægari og henni fylgir oft kvef.
  • Í hálsbólgu af völdum coxsackie-veiru geta myndast litlar blöðrur á hálskirtlunum og á efri gómi. Blöðrurnar springa eftir nokkra daga og þá myndast sár sem geta valdið miklum verkjum.
  • Hálsbólga af völdum keðjukokka (streptókokka) veldur yfirleitt bólgu í hálskirtlunum ásamt skánmyndun, særindum í hálsi, hita og andremmu.

Hvað er til ráða?

Leita skal læknis ef einkennin eru viðvarandi, þeim fylgir hár hiti eða ef útbrot koma fram. Greining læknisins byggist svo á einkennum. Stundum er tekið hálsstrok í skyndipróf fyrir ákveðna streptókokkategund sem er meðhöndluð með sýklalyfi.

Yfirleitt stafar engin hætta af hálsbólgu og hún hverfur að öllu jöfnu innan viku. Hinsvegar getur hálsbólga haft aðra sjúkdóma í för með sér, til dæmis:
  • hálsbólga af völdum keðjukokka (streptókokka) getur valdið útbrotum (skarlatssótt).
  • kýli geta myndast á hálskirtlum, yfirleitt öðru megin.
  • eyrnabólgu
  • kinnholubólgu
  • einstaka sinnum kemur gigtsótt (e. rheumatic fever) eða nýrnasjúkdómur (e. glomerulonephritis) sem er sérstök tegund bólgusjúkdóms í nýrunum.

Hver er meðferðin og hvaða lyf eru í boði?

Oftast er bara beðið átekta og séð til hvort einkennin hverfi ekki fljótlega. Hálsbólga af völdum bakteríu er hins vegar stundum meðhöndluð með sýklalyfjum. Það er engin lyfjameðferð við hálsbólgu af völdum veira. Óþægindin við hálsbólgu má hins vegar oft lina með volgum drykkjum og með því að halda sig að mestu við fljótandi fæði. Gott er að drekka nóg af vatni.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Mynd: Wikimedia Commons

Þetta svar birtist upphaflega á vefsetrinu doktor.is og er birt hér með góðfúslegu leyfi.

Höfundur

Doktor.is

Útgáfudagur

5.5.2008

Spyrjandi

Ágúst Leó Axelsson

Efnisorð

Tilvísun

Doktor.is. „Af hverju fær maður hálsbólgu og kunnið þið einhver góð ráð við henni?“ Vísindavefurinn, 5. maí 2008. Sótt 26. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=28578.

Doktor.is. (2008, 5. maí). Af hverju fær maður hálsbólgu og kunnið þið einhver góð ráð við henni? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=28578

Doktor.is. „Af hverju fær maður hálsbólgu og kunnið þið einhver góð ráð við henni?“ Vísindavefurinn. 5. maí. 2008. Vefsíða. 26. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=28578>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Af hverju fær maður hálsbólgu og kunnið þið einhver góð ráð við henni?
Hálsbólga er sýking í hálskirtlum og umhverfis þá. Bæði veirur og bakteríur geta valdið hálsbólgu. Hálsbólga getur komið fram ein og sér en fylgir oft öðrum sýkingum til dæmis flensu og einkirningasótt. Hálsbólga leggst á alla aldurshópa en helstu einkenni hennar eru særindi í hálsi og eymsli við að kyngja. Ef sýkingin er af völdum bakteríu þarf stundum að gefa sýklalyf við henni.

Hver er orsökin?

Eins og áður sagði geta bæði bakteríur og veirur valdið hálsbólgu. Veirur sem valda kvefi og veiran sem veldur einkirningasótt geta einnig valdið hálsbólgu. Veirur berast manna á milli með andrúmsloftinu eða með beinni snertingu. Nánar má lesa um veirur og veirusmit í eftirfarandi svörum á Vísindavefnum: Hver er munurinn á bakteríu og veiru? Eru sýklar og bakteríur það sama? og Hvers vegna gengur erfiðlega að finna og þróa lyf sem virka á veirusýkingar?



Veirur og bakteríur berast á milli manna með andrúmsloftinu eða með snertingu. Hér sést hvernig úðasmit verður þegar maður hnerrar.

Algengasta bakterían sem veldur hálsbólgu er keðjukokkur (streptókokkar). Bakterían berst milli ýmist með andrúmslofti (svokallað úðasmit) eða snertingu (líkt og veirusmit). Frá smiti geta liðið 2-4 dagar áður en einkennin koma fram.

Hver eru einkennin?

Helstu einkenni hálsbólgu eru:
  • Hálssærindi og eymsli þegar kyngt er.
  • Verkur getur leitt út í eyru.
  • Roði í hálsi, bólgnir hálskirtlar, jafnvel með skán.
  • Hiti.
  • Eitlastækkanir á hálsi.
  • Ef hálsbólgan er af völdum veiru er hún yfirleitt vægari og henni fylgir oft kvef.
  • Í hálsbólgu af völdum coxsackie-veiru geta myndast litlar blöðrur á hálskirtlunum og á efri gómi. Blöðrurnar springa eftir nokkra daga og þá myndast sár sem geta valdið miklum verkjum.
  • Hálsbólga af völdum keðjukokka (streptókokka) veldur yfirleitt bólgu í hálskirtlunum ásamt skánmyndun, særindum í hálsi, hita og andremmu.

Hvað er til ráða?

Leita skal læknis ef einkennin eru viðvarandi, þeim fylgir hár hiti eða ef útbrot koma fram. Greining læknisins byggist svo á einkennum. Stundum er tekið hálsstrok í skyndipróf fyrir ákveðna streptókokkategund sem er meðhöndluð með sýklalyfi.

Yfirleitt stafar engin hætta af hálsbólgu og hún hverfur að öllu jöfnu innan viku. Hinsvegar getur hálsbólga haft aðra sjúkdóma í för með sér, til dæmis:
  • hálsbólga af völdum keðjukokka (streptókokka) getur valdið útbrotum (skarlatssótt).
  • kýli geta myndast á hálskirtlum, yfirleitt öðru megin.
  • eyrnabólgu
  • kinnholubólgu
  • einstaka sinnum kemur gigtsótt (e. rheumatic fever) eða nýrnasjúkdómur (e. glomerulonephritis) sem er sérstök tegund bólgusjúkdóms í nýrunum.

Hver er meðferðin og hvaða lyf eru í boði?

Oftast er bara beðið átekta og séð til hvort einkennin hverfi ekki fljótlega. Hálsbólga af völdum bakteríu er hins vegar stundum meðhöndluð með sýklalyfjum. Það er engin lyfjameðferð við hálsbólgu af völdum veira. Óþægindin við hálsbólgu má hins vegar oft lina með volgum drykkjum og með því að halda sig að mestu við fljótandi fæði. Gott er að drekka nóg af vatni.

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Mynd: Wikimedia Commons

Þetta svar birtist upphaflega á vefsetrinu doktor.is og er birt hér með góðfúslegu leyfi....