Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 04:55 • sest 21:57 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 05:20 • Sest 12:10 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 00:37 • Síðdegis: 13:22 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 07:14 • Síðdegis: 19:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Þverfræðilegt efni Kynfræði
Heilbrigðisvísindi Sálfræði

Hvað fær menn til að nota ung börn kynferðislega?

Björn Harðarson og Eygló Guðmundsdóttir

Athugasemd ritstjórnar: Þetta svar fjallar sérstaklega um kynferðisafbrot sem beinast gegn börnum geranda.

Fræðimenn sem rannsakað hafa kynferðislega misnotkun á börnum hafa meðal annars flokkað kynferðisafbrotamenn á þennan hátt:

  1. Gerandinn sem leitar eftir ástúð og hlýju

  2. Gerandinn þar sem allt snýst um kynlíf

  3. Gerandinn sem lætur bælda reiði sína bitna á barninu

  4. Ofbeldisfulli gerandinn

Lítum aðeins nánar á þessa flokkun.

Gerandinn sem leitar eftir ástúð og hlýju

Það er einkum tvennt sem einkennir gerendur í þessum hóp. Annars vegar eru menn sem yfirleitt eru strangir og höfuð fjölskyldunnar. Hins vegar eru þeir sem finnst sem þeir eigi frekar samleið með börnum sínum og móðirin er sú sem stjórnar í fjölskyldunni.

Í fyrra tilfellinu er faðirinn mjög stjórnsamur og finnst hann eiga konu sína og börn. Sú gerð kynferðisofbeldis sem hann sýnir börnum sínum líkist kynlífshegðun fullorðinna; kynferðisofbeldið snýst um beina snertingu kynfæra, með fróun eða samförum. Þessi tegund gerenda réttlætir hegðun sína yfirleitt þannig að hann telur sér trú um að hann geri þetta fyrir barnið og finnst jafnvel að hann sýni því ástúð og hlýju með gjörðum sínum. Þessir gerendur verða gjarnan mjög hissa ef þeir komast að því að barninu líkar ekki þessi hegðun.

Í seinna tilfellinu er um að ræða mann sem finnst hann vera settur í sama hlutverk og börnin á heimilinu, hugsanlega vegna stjórnsemi konu sinnar. Hann fær til dæmis ekki að taka mikilvægar ákvarðanir um stjórnun heimilisins. Kynferðisofbeldi þessara gerenda einkennist gjarnan af kynferðisleikjum. Oft er um að ræða hálfgerða læknisleiki þar sem gerandinn lætur snerta kynfæri sín eða vill skoða og snerta kynfæri barnanna. Þessari gerð gerenda léttir oft þegar upp um þá kemst og yfirleitt eru þeir tilbúnir að leita sér hjálpar. Litlar líkur eru á að þeir beiti slíku ofbeldi aftur.

Gerandinn þar sem allt snýst um kynlíf

Hér er um að ræða mann sem snýr öllu upp í kynlíf og vill eiga kynferðisleg sambönd við flesta þá sem hann umgengst, þar með talið börnin sín. Yfirleitt eru allir innan fjölskyldunnar gegnsýrðir af þessari hegðun. Það er oft einkennandi við þessar fjölskyldur að öllum athöfnum er snúið upp í eitthvað kynferðislegt. Til dæmis má enginn í fjölskyldunni borða banana án þess að athugasemdir tengdar kynlífi séu látnar falla, og þegar barn segir frá sundnámskeiði koma upp spurningar eins og: „Gláptu strákarnir/stelpurnar á ykkur þegar þið voruð að skipta um föt?“ Yfirleitt er kynferðisleg hegðun einu atlotin sem sýnd eru í þessari fjölskyldu og eina leiðin sem börnin þekkja til að veita ástúð og hlýju. Þegar faðirinn misnotar barn sitt kynferðislega túlkar barnið það sem merki þess að það sé sérstakt og að faðirinn elski það. Yfirleitt hættir þessi hegðun ekki fyrr en barnið er orðið táningur og vill eignast maka utan fjölskyldunnar, eða faðirinn snýr sér að yngra barni í fjölskyldunni.

Gerandinn þar sem bæld reiði er látinn bitna á barninu

Einkennandi fyrir þessa gerendur er að þeir beita barnið kynferðislegu ofbeldi til að fá útrás fyrir reiði og vonbrigði sem aðrir en barnið hafa valdið. Í þessum fjölskyldum sýnir faðirinn barninu mikla reiði og beitir það gjarnan ofbeldi. Barnið verður blóraböggull fyrir bælda reiði föðurins gagnvart öðrum fjölskyldumeðlimum. Dæmi getur verið faðir sem beitir dóttur sína kynferðislegu ofbeldi vegna þess að honum finnst kona sín ekki sýna sér nógu mikla umhyggju og ást. Með því að beita dótturina ofbeldi finnst honum að hann sé að refsa konu sinni fyrir hegðun hennar gagnvart honum. Það má segja að meginástæðan fyrir kynferðisofbeldinu sé að sýna vald sitt yfir einhverjum. Gerandanum finnst hann vera máttlaus gagnvart þeirri manneskju sem hann er raunverulega reiður við og tekur út reiði á öðrum með því að nota ofbeldi eða hótanir um ofbeldi.

Ofbeldisfulli gerandinn

Í síðasta flokki gerenda er um að ræða menn sem beita börn svo miklu ofbeldi að enginn getur verið í vafa um að þau hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi. Á bak við kynferðisofbeldið er mikil reiði og gerandanum finnst hann vera í fullum rétti að hegða sér á þennan hátt gagnvart barninu. Margt bendir til að gerandinn sjái barnið ekki sem manneskju; það eru til dæmi um að svona gerendur hafi haft samfarir við tveggja vikna gömul börn, eða selt misnotað barn sitt öðrum sem síðan beita það kynferðislegu ofbeldi, jafnvel á meðan gerandinn horfir á. Í þessari gerð kynferðisofbeldis er alltaf um að ræða ofbeldi og hótanir um ofbeldi og getur það gengið svo langt að gerandinn tekur líf barnsins, til dæmis ef barnið neitar að verða við kynlífsóskum hans. Barnið vill yfirleitt ekki segja frá ef það lendir í geranda af þessu tagi þar sem hræðslan við gerandann er svo yfirþyrmandi.

Margir kynferðisafbrotamenn neita að hafa framið afbrot eða sjá ekki að það sem þeir hafa gert sé rangt. Þess vegna getur verið erfitt að fá þá til að samþykkja meðferð. Markmið meðferðar er yfirleitt að fá afbrotamanninn til að viðurkenna ábyrgðina á afbrotinu og reyna að breyta hegðun hans til að koma í veg fyrir að viðkomandi fremji sams konar verknað aftur.

Þetta svar er stytt og örlítið breytt útgáfa greinar sem birtist upphaflega á vefsetrinu Persóna.is, og birtist hér með góðfúslegu leyfi aðstandenda þess. Hægt er að nálgast heildarútgáfu greinarinnar hér.

Frekara lesefni á Vísindavefnum og mynd

Höfundar

Björn Harðarson

sálfræðingur

Eygló Guðmundsdóttir

sálfræðingur

Útgáfudagur

27.2.2006

Spyrjandi

Andrés Garðar

Efnisorð

Tilvísun

Björn Harðarson og Eygló Guðmundsdóttir. „Hvað fær menn til að nota ung börn kynferðislega?“ Vísindavefurinn, 27. febrúar 2006. Sótt 2. maí 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=5670.

Björn Harðarson og Eygló Guðmundsdóttir. (2006, 27. febrúar). Hvað fær menn til að nota ung börn kynferðislega? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=5670

Björn Harðarson og Eygló Guðmundsdóttir. „Hvað fær menn til að nota ung börn kynferðislega?“ Vísindavefurinn. 27. feb. 2006. Vefsíða. 2. maí. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=5670>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað fær menn til að nota ung börn kynferðislega?
Athugasemd ritstjórnar: Þetta svar fjallar sérstaklega um kynferðisafbrot sem beinast gegn börnum geranda.

Fræðimenn sem rannsakað hafa kynferðislega misnotkun á börnum hafa meðal annars flokkað kynferðisafbrotamenn á þennan hátt:

  1. Gerandinn sem leitar eftir ástúð og hlýju

  2. Gerandinn þar sem allt snýst um kynlíf

  3. Gerandinn sem lætur bælda reiði sína bitna á barninu

  4. Ofbeldisfulli gerandinn

Lítum aðeins nánar á þessa flokkun.

Gerandinn sem leitar eftir ástúð og hlýju

Það er einkum tvennt sem einkennir gerendur í þessum hóp. Annars vegar eru menn sem yfirleitt eru strangir og höfuð fjölskyldunnar. Hins vegar eru þeir sem finnst sem þeir eigi frekar samleið með börnum sínum og móðirin er sú sem stjórnar í fjölskyldunni.

Í fyrra tilfellinu er faðirinn mjög stjórnsamur og finnst hann eiga konu sína og börn. Sú gerð kynferðisofbeldis sem hann sýnir börnum sínum líkist kynlífshegðun fullorðinna; kynferðisofbeldið snýst um beina snertingu kynfæra, með fróun eða samförum. Þessi tegund gerenda réttlætir hegðun sína yfirleitt þannig að hann telur sér trú um að hann geri þetta fyrir barnið og finnst jafnvel að hann sýni því ástúð og hlýju með gjörðum sínum. Þessir gerendur verða gjarnan mjög hissa ef þeir komast að því að barninu líkar ekki þessi hegðun.

Í seinna tilfellinu er um að ræða mann sem finnst hann vera settur í sama hlutverk og börnin á heimilinu, hugsanlega vegna stjórnsemi konu sinnar. Hann fær til dæmis ekki að taka mikilvægar ákvarðanir um stjórnun heimilisins. Kynferðisofbeldi þessara gerenda einkennist gjarnan af kynferðisleikjum. Oft er um að ræða hálfgerða læknisleiki þar sem gerandinn lætur snerta kynfæri sín eða vill skoða og snerta kynfæri barnanna. Þessari gerð gerenda léttir oft þegar upp um þá kemst og yfirleitt eru þeir tilbúnir að leita sér hjálpar. Litlar líkur eru á að þeir beiti slíku ofbeldi aftur.

Gerandinn þar sem allt snýst um kynlíf

Hér er um að ræða mann sem snýr öllu upp í kynlíf og vill eiga kynferðisleg sambönd við flesta þá sem hann umgengst, þar með talið börnin sín. Yfirleitt eru allir innan fjölskyldunnar gegnsýrðir af þessari hegðun. Það er oft einkennandi við þessar fjölskyldur að öllum athöfnum er snúið upp í eitthvað kynferðislegt. Til dæmis má enginn í fjölskyldunni borða banana án þess að athugasemdir tengdar kynlífi séu látnar falla, og þegar barn segir frá sundnámskeiði koma upp spurningar eins og: „Gláptu strákarnir/stelpurnar á ykkur þegar þið voruð að skipta um föt?“ Yfirleitt er kynferðisleg hegðun einu atlotin sem sýnd eru í þessari fjölskyldu og eina leiðin sem börnin þekkja til að veita ástúð og hlýju. Þegar faðirinn misnotar barn sitt kynferðislega túlkar barnið það sem merki þess að það sé sérstakt og að faðirinn elski það. Yfirleitt hættir þessi hegðun ekki fyrr en barnið er orðið táningur og vill eignast maka utan fjölskyldunnar, eða faðirinn snýr sér að yngra barni í fjölskyldunni.

Gerandinn þar sem bæld reiði er látinn bitna á barninu

Einkennandi fyrir þessa gerendur er að þeir beita barnið kynferðislegu ofbeldi til að fá útrás fyrir reiði og vonbrigði sem aðrir en barnið hafa valdið. Í þessum fjölskyldum sýnir faðirinn barninu mikla reiði og beitir það gjarnan ofbeldi. Barnið verður blóraböggull fyrir bælda reiði föðurins gagnvart öðrum fjölskyldumeðlimum. Dæmi getur verið faðir sem beitir dóttur sína kynferðislegu ofbeldi vegna þess að honum finnst kona sín ekki sýna sér nógu mikla umhyggju og ást. Með því að beita dótturina ofbeldi finnst honum að hann sé að refsa konu sinni fyrir hegðun hennar gagnvart honum. Það má segja að meginástæðan fyrir kynferðisofbeldinu sé að sýna vald sitt yfir einhverjum. Gerandanum finnst hann vera máttlaus gagnvart þeirri manneskju sem hann er raunverulega reiður við og tekur út reiði á öðrum með því að nota ofbeldi eða hótanir um ofbeldi.

Ofbeldisfulli gerandinn

Í síðasta flokki gerenda er um að ræða menn sem beita börn svo miklu ofbeldi að enginn getur verið í vafa um að þau hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi. Á bak við kynferðisofbeldið er mikil reiði og gerandanum finnst hann vera í fullum rétti að hegða sér á þennan hátt gagnvart barninu. Margt bendir til að gerandinn sjái barnið ekki sem manneskju; það eru til dæmi um að svona gerendur hafi haft samfarir við tveggja vikna gömul börn, eða selt misnotað barn sitt öðrum sem síðan beita það kynferðislegu ofbeldi, jafnvel á meðan gerandinn horfir á. Í þessari gerð kynferðisofbeldis er alltaf um að ræða ofbeldi og hótanir um ofbeldi og getur það gengið svo langt að gerandinn tekur líf barnsins, til dæmis ef barnið neitar að verða við kynlífsóskum hans. Barnið vill yfirleitt ekki segja frá ef það lendir í geranda af þessu tagi þar sem hræðslan við gerandann er svo yfirþyrmandi.

Margir kynferðisafbrotamenn neita að hafa framið afbrot eða sjá ekki að það sem þeir hafa gert sé rangt. Þess vegna getur verið erfitt að fá þá til að samþykkja meðferð. Markmið meðferðar er yfirleitt að fá afbrotamanninn til að viðurkenna ábyrgðina á afbrotinu og reyna að breyta hegðun hans til að koma í veg fyrir að viðkomandi fremji sams konar verknað aftur.

Þetta svar er stytt og örlítið breytt útgáfa greinar sem birtist upphaflega á vefsetrinu Persóna.is, og birtist hér með góðfúslegu leyfi aðstandenda þess. Hægt er að nálgast heildarútgáfu greinarinnar hér.

Frekara lesefni á Vísindavefnum og mynd

...