Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:08 • sest 21:44 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:47 • Síðdegis: 21:08 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:49 • Síðdegis: 14:50 í Reykjavík
Visit the English version
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Flokkun:

Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvaða deiga láta menn síga?

Guðrún Kvaran

Orðasambandið að láta deigan síga er notað í merkingunni ‘missa ekki kjarkinn, gefast ekki upp, láta ekki bilbug á sér finna’. Eldri mynd orðasambandsins, sem Orðabók Háskólans á dæmi um frá 19. öld, er að láta ekki deigan á síga í sömu merkingu og sagnarsambandið að vera deigur á e-ð ‘óttast eitthvað, hafa áhyggjur af einhverju’, virðist hafa verið algengt á svipuðum tíma. Lýsingarorðið deigur hefur fleiri en eina merkingu en í þessu sambandi er hún ‘ragur, tregur, kjarklaus’.

Sagnarsambandið síga á er algengt allt frá fornmáli. Vel er til dæmis þekkt að svefn sígi á einhvern ef hann syfjar mjög. Halldór Halldórsson benti á í Íslenzku orðtakasafni (1978:107) að orðasambandið sé hugsanlega liðfellt og brott hafi fallið til dæmis orðið hugur, það er láta ekki deigan hug á síga. Þessi skýring er sennileg. Hugsunin á bak við orðasambandið er þá að láta deigan hug, það er hugleysi, ekki ná yfirhöndinni.

Heimildir:
  • Halldór Halldórsson. 1968. Íslenzkt orðtakasafn. I:107. Almenna bókafélagið, Reykavík.
  • Jón G. Friðjónsson. 2006. Mergur málsins. Bls. 138. Mál og menning, Reykjavík.

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

1.8.2007

Spyrjandi

Tómas Guðmundsson, Thelma Hrund Hilmarsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvaða deiga láta menn síga?“ Vísindavefurinn, 1. ágúst 2007. Sótt 28. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=6735.

Guðrún Kvaran. (2007, 1. ágúst). Hvaða deiga láta menn síga? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=6735

Guðrún Kvaran. „Hvaða deiga láta menn síga?“ Vísindavefurinn. 1. ágú. 2007. Vefsíða. 28. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=6735>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvaða deiga láta menn síga?
Orðasambandið að láta deigan síga er notað í merkingunni ‘missa ekki kjarkinn, gefast ekki upp, láta ekki bilbug á sér finna’. Eldri mynd orðasambandsins, sem Orðabók Háskólans á dæmi um frá 19. öld, er að láta ekki deigan á síga í sömu merkingu og sagnarsambandið að vera deigur á e-ð ‘óttast eitthvað, hafa áhyggjur af einhverju’, virðist hafa verið algengt á svipuðum tíma. Lýsingarorðið deigur hefur fleiri en eina merkingu en í þessu sambandi er hún ‘ragur, tregur, kjarklaus’.

Sagnarsambandið síga á er algengt allt frá fornmáli. Vel er til dæmis þekkt að svefn sígi á einhvern ef hann syfjar mjög. Halldór Halldórsson benti á í Íslenzku orðtakasafni (1978:107) að orðasambandið sé hugsanlega liðfellt og brott hafi fallið til dæmis orðið hugur, það er láta ekki deigan hug á síga. Þessi skýring er sennileg. Hugsunin á bak við orðasambandið er þá að láta deigan hug, það er hugleysi, ekki ná yfirhöndinni.

Heimildir:
  • Halldór Halldórsson. 1968. Íslenzkt orðtakasafn. I:107. Almenna bókafélagið, Reykavík.
  • Jón G. Friðjónsson. 2006. Mergur málsins. Bls. 138. Mál og menning, Reykjavík.

...