Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:12 • sest 21:41 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:09 • Síðdegis: 20:27 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:12 • Síðdegis: 14:14 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði

Hvað er múkk, sjúkdómur sem hrjáir hesta?

Sigríður Björnsdóttir

Múkk er húðbólga í kjúkubótinni á hestum, en kjúkubótina er að finna aftan til á kjúkunni, undir hófskegginu. Húðin er tiltölulega þunn og viðkvæm á þessu svæði. Fyrstu einkennin eru aukin fitumyndun í húðinni sem getur þróast í vessandi bólgu og sár. Hross geta orðið hölt af þessum sökum. Ekki er vitað með vissu af hverju múkk myndast en orsakirnar eru taldar vera fjölþátta:

  • Álag. Múkk er algengast í reiðhrossum í stífri þjálfun.
  • Fóðrun. Hross í þjálfun eru alla jafna á kraftmiklu fóðri, sérstaklega þegar líða tekur á vorið, og er ekki hægt að útiloka að það eigi þátt í þróun sjúkdómsins.
  • Umhverfi. Blautar stíur og gerði geta átt þátt í þróuninni en þó er múkk líka að finna þar sem umhverfisaðstæður eru hvað bestar.
  • Kuldi. Hross sem ganga á blautum mýrum á haustbeit geta fengið múkk þó svo þau séu ekki í notkun. Í þeim tilfellum virðist sem kuldinn og bleytan örvi fitumyndun húðarinnar um of.
  • Bakteríusýkingar. Þær fylgja venjulega í kjölfarið en geta verið frumorsök í einhverjum tilfellum. Múkk er þó ekki talið smitandi.

Misjafnt er hversu næm eða veik hross eru fyrir múkki og þar með hversu mikil áhrif umhverfisaðstæðurnar, sem nefndar eru hér að framan, hafa. Því getur það gerst að til dæmis eitt hross af tíu í sama húsi (þar sem umhverfisaðstæður eru sambærilegar) fær múkk en hin ekki. Álagið hefur einnig mikið að segja í þessu sambandi.

Mikilvægt er að fylgjast reglulega með kjúkubótinni á hrossum á húsi og hefja meðhöndlun um leið og fyrstu einkenna verður vart. Dýralæknar nota venjulega fúkkalyf samhliða bólgueyðandi lyfjum við múkki og oftast dugar staðbundin meðhöndlun. Sé bólgan það mikil að hún valdi helti þurfa hrossin að fá hvíld frá þjálfun á meðan á meðhöndlun stendur og í það minnsta viku betur. Þá þarf að íhuga hvort rétt sé að minnka álagið á hrossið. Athuga ber að ekki má nota hross í keppni sem fengið hafa lyfjameðhöndlun fyrr en að ákveðnum tíma liðnum (mismunandi eftir lyfjum).



Mynd: HB

Höfundur

Sigríður Björnsdóttir

dýralæknir

Útgáfudagur

25.4.2001

Spyrjandi

Atli Brynjarsson

Efnisorð

Tilvísun

Sigríður Björnsdóttir. „Hvað er múkk, sjúkdómur sem hrjáir hesta?“ Vísindavefurinn, 25. apríl 2001. Sótt 27. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=1531.

Sigríður Björnsdóttir. (2001, 25. apríl). Hvað er múkk, sjúkdómur sem hrjáir hesta? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=1531

Sigríður Björnsdóttir. „Hvað er múkk, sjúkdómur sem hrjáir hesta?“ Vísindavefurinn. 25. apr. 2001. Vefsíða. 27. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=1531>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað er múkk, sjúkdómur sem hrjáir hesta?
Múkk er húðbólga í kjúkubótinni á hestum, en kjúkubótina er að finna aftan til á kjúkunni, undir hófskegginu. Húðin er tiltölulega þunn og viðkvæm á þessu svæði. Fyrstu einkennin eru aukin fitumyndun í húðinni sem getur þróast í vessandi bólgu og sár. Hross geta orðið hölt af þessum sökum. Ekki er vitað með vissu af hverju múkk myndast en orsakirnar eru taldar vera fjölþátta:

  • Álag. Múkk er algengast í reiðhrossum í stífri þjálfun.
  • Fóðrun. Hross í þjálfun eru alla jafna á kraftmiklu fóðri, sérstaklega þegar líða tekur á vorið, og er ekki hægt að útiloka að það eigi þátt í þróun sjúkdómsins.
  • Umhverfi. Blautar stíur og gerði geta átt þátt í þróuninni en þó er múkk líka að finna þar sem umhverfisaðstæður eru hvað bestar.
  • Kuldi. Hross sem ganga á blautum mýrum á haustbeit geta fengið múkk þó svo þau séu ekki í notkun. Í þeim tilfellum virðist sem kuldinn og bleytan örvi fitumyndun húðarinnar um of.
  • Bakteríusýkingar. Þær fylgja venjulega í kjölfarið en geta verið frumorsök í einhverjum tilfellum. Múkk er þó ekki talið smitandi.

Misjafnt er hversu næm eða veik hross eru fyrir múkki og þar með hversu mikil áhrif umhverfisaðstæðurnar, sem nefndar eru hér að framan, hafa. Því getur það gerst að til dæmis eitt hross af tíu í sama húsi (þar sem umhverfisaðstæður eru sambærilegar) fær múkk en hin ekki. Álagið hefur einnig mikið að segja í þessu sambandi.

Mikilvægt er að fylgjast reglulega með kjúkubótinni á hrossum á húsi og hefja meðhöndlun um leið og fyrstu einkenna verður vart. Dýralæknar nota venjulega fúkkalyf samhliða bólgueyðandi lyfjum við múkki og oftast dugar staðbundin meðhöndlun. Sé bólgan það mikil að hún valdi helti þurfa hrossin að fá hvíld frá þjálfun á meðan á meðhöndlun stendur og í það minnsta viku betur. Þá þarf að íhuga hvort rétt sé að minnka álagið á hrossið. Athuga ber að ekki má nota hross í keppni sem fengið hafa lyfjameðhöndlun fyrr en að ákveðnum tíma liðnum (mismunandi eftir lyfjum).



Mynd: HB...