Glerharpan er sérkennilegt hljóðfæri sem fundið var upp af vísinda- og stjórnmálamanninum Benjamin Franklin árið 1761.
Glerharpan á rætur sínar að rekja alla leið til Asíu þar sem spilað var á bæði bolla og skálar úr málmi. Á 15. öld tóku Evrópumenn upp þennan sið, en notuðu fremur glerglös til að framkalla tóna. Spilað var á glösin með því að væta á þeim brúnirnar og renna síðan fingrinum eftir þeim; þannig söng í glösunum. Hægt var að fá fram mismunandi tóna með því að nota misstór glös, eða með því að hafa mismikið vatnsmagn í þeim.
Eitt vandamálið við að spila á glerglös var að hvert glas spilaði aðeins einn tón, svo ef flytja átti tónverk þurfti að nota mörg glös. Í glerhörpu Franklins var aftur á móti mörgum misstórum skálum raðað þannig að þær lágu á hlið; minni skál var inni í stærri skál, sem aftur var sett inn í enn stærri skál og svo framvegis. Ennfremur var hægt að snúa þeim öllum samtímis með því að stíga á fótstig. Undir skálunum var nokkurs konar trog fyllt með vatni, þannig að brúnir skálanna voru sífellt votar. Ekki þurfti að renna fingrinum eftir brúnum skálanna heldur var nóg að halda honum stöðugum en snúa þess í stað skálunum. Við það myndaðist tónn.
Glerharpan varð strax gífurlega vinsælt hljóðfæri, og mörg tónskáld, þar á meðal Mozart og Beethoven, sömdu fyrir það verk.
Á þessari síðu má svo finna sýndarútgáfu af glerhörpu, þar sem lesendur Vísindavefsins geta spreytt sig á að leika á hljóðfærið.
Heimildir og mynd
Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Sólin
Rís 05:26 • sest 21:28
Tunglið
Rís 21:24 • Sest 05:22
Flóð
Árdegis: 06:10 • Síðdegis: 18:30
Fjara
Árdegis: 00:11 • Síðdegis: 12:20
Glerharpan er sérkennilegt hljóðfæri sem fundið var upp af vísinda- og stjórnmálamanninum Benjamin Franklin árið 1761.
Glerharpan á rætur sínar að rekja alla leið til Asíu þar sem spilað var á bæði bolla og skálar úr málmi. Á 15. öld tóku Evrópumenn upp þennan sið, en notuðu fremur glerglös til að framkalla tóna. Spilað var á glösin með því að væta á þeim brúnirnar og renna síðan fingrinum eftir þeim; þannig söng í glösunum. Hægt var að fá fram mismunandi tóna með því að nota misstór glös, eða með því að hafa mismikið vatnsmagn í þeim.
Eitt vandamálið við að spila á glerglös var að hvert glas spilaði aðeins einn tón, svo ef flytja átti tónverk þurfti að nota mörg glös. Í glerhörpu Franklins var aftur á móti mörgum misstórum skálum raðað þannig að þær lágu á hlið; minni skál var inni í stærri skál, sem aftur var sett inn í enn stærri skál og svo framvegis. Ennfremur var hægt að snúa þeim öllum samtímis með því að stíga á fótstig. Undir skálunum var nokkurs konar trog fyllt með vatni, þannig að brúnir skálanna voru sífellt votar. Ekki þurfti að renna fingrinum eftir brúnum skálanna heldur var nóg að halda honum stöðugum en snúa þess í stað skálunum. Við það myndaðist tónn.
Glerharpan varð strax gífurlega vinsælt hljóðfæri, og mörg tónskáld, þar á meðal Mozart og Beethoven, sömdu fyrir það verk.
Á þessari síðu má svo finna sýndarútgáfu af glerhörpu, þar sem lesendur Vísindavefsins geta spreytt sig á að leika á hljóðfærið.
Heimildir og mynd
