Sólin Sólin Rís 05:19 • sest 21:35 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:18 • Sest 04:56 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:07 • Síðdegis: 19:24 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:08 • Síðdegis: 13:14 í Reykjavík

Hvar liggja takmörk háhyrninga við veiðar?

Jón Már Halldórsson

Upphafleg spurning var sem hér segir:
Ég veit að háhyrningar ráðast í hópum á stærri hvali en hvar eru takmörk þessara veiðisnillinga?


Háhyrningurinn (Orchinus orca) er stærsta tegundin innan ættar höfrunga (Delphinidae). Fullvaxið karldýr getur orðið allt að níu og hálfur metri á lengd og fimm og hálft tonn. Kvendýrin eru talsvert minni. Háhyrningar finnast í öllum heimshöfum, frá nyrstu hafsvæðunum við Norðurpól til hafsvæðanna við strendur Suðurheimskautsins.

Háhyrningar eru oft kallaðir úlfar hafsins enda eiga þeir, eins og úlfar, velgengni sína að þakka greind og sterkum og þróuðum félagslegum tengslum meðlima hópsins. Einnig eru þeir mjög skipulagðir við veiðar líkt og úlfar. Það er því ekki að ástæðulausu sem þessi dýr eru kölluð 'killer whale' á ensku, eða 'drápshvalur'.

Rannsóknir á fæðuvali háhyrninga bendir til að þeir séu algjörir tækifærissinnar á því sviði. Greiningar á magainnihaldi þeirra hafa leitt í ljós ótrúlega fjölbreytni í fæðuvali. Meðal annars hafa fundist leifar fjölmargra tegunda af fiskum, selum og sæljónum, hvalategunda, bæði stórra og smárra, og einnig leifar annarra háhyrninga. Þó hafa rannsóknir sýnt að við Suðurheimskautið er fiskur tveir þriðju hlutar fæðumagns, sjávarspendýr 27% og smokkfiskur 6%. Hliðstæðar rannsóknir í Beringssundi við Alaska sýna að fiskar eru 65% af heildarfæðu háhyrninga þar en smokkfiskur 20% og sjávarspendýr 15%.

Háhyrningar eru “topprándýr” hafsins, efstir í fæðukeðju rándýra. Þeir eiga þar af leiðandi enga náttúrulega óvini nema manninn. Vitað er að háhyrningar ráðast á stærstu hvali og skipverjar á rannsóknarskipinu Sea World urðu eitt sinn vitni að slíku atviki er þeir voru við rannsóknir á farsundi sverðfiska á miðju Atlantshafi. Þá réðst hópur þrjátíu háhyrninga á steypireyði (Balaenoptera musculus) sem var rúmlega 18 metrar á lengd, og rifu hana í sig.

Annað sérstætt atvik varð við Farallon eyju undan ströndum Kaliforníu fyrir nokkrum árum. Tveir háhyrningar voru þá við veiðar á sæljónum (Zalophus californianus) þegar 4 metra langur hvíthákarl (Carcharodon carcharias) kemur syndandi að þeim (sennilega hefur hann laðast að blóðlyktinni). Samkvæmt sjónarvottum syndir þá annar háhyrningurinn strax að hvíthákarlinum, ræðst á hann, rífur lifrina úr honum og syndir svo í burtu en skilur hákarlinn eftir deyjandi.

Eins og þessi dæmi sýna getur hópur háhyrninga sennilega ráðið við hvaða dýr hafsins sem er og sennilega eru ekki nein takmörk fyrir því hvað þeir geta veitt. Það merkilega er þó að ekki eru til nein skráð tilvik um að háhyrningar hafi ráðist á fólk þrátt fyrir að þeir séu svona miklir tækifærissinnar í fæðuvali.

Myndirnar eru báðar fengnar hjá vefsetrinu Seaworld.org þar sem fjallað er skilmerkilega um háhyrninga:

Efri myndin sýnir karlkyns háhyrning

Neðri myndin sýnir hóp háhyrninga ráðast á reyðarhval

Skoðið einnig skyld svör:

Hvaða spendýr syndir hraðast?

Hvað geta hvalir orðið gamlir?

Hvað eru margir hvalir í sjónum í kringum Ísland?

Höfundur

Jón Már Halldórsson

líffræðingur

Útgáfudagur

16.5.2001

Spyrjandi

Helgi Andrésson

Tilvísun

Jón Már Halldórsson. „Hvar liggja takmörk háhyrninga við veiðar?“ Vísindavefurinn, 16. maí 2001. Sótt 25. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=1612.

Jón Már Halldórsson. (2001, 16. maí). Hvar liggja takmörk háhyrninga við veiðar? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=1612

Jón Már Halldórsson. „Hvar liggja takmörk háhyrninga við veiðar?“ Vísindavefurinn. 16. maí. 2001. Vefsíða. 25. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=1612>.

Chicago | APA | MLA

Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvar liggja takmörk háhyrninga við veiðar?
Upphafleg spurning var sem hér segir:

Ég veit að háhyrningar ráðast í hópum á stærri hvali en hvar eru takmörk þessara veiðisnillinga?


Háhyrningurinn (Orchinus orca) er stærsta tegundin innan ættar höfrunga (Delphinidae). Fullvaxið karldýr getur orðið allt að níu og hálfur metri á lengd og fimm og hálft tonn. Kvendýrin eru talsvert minni. Háhyrningar finnast í öllum heimshöfum, frá nyrstu hafsvæðunum við Norðurpól til hafsvæðanna við strendur Suðurheimskautsins.

Háhyrningar eru oft kallaðir úlfar hafsins enda eiga þeir, eins og úlfar, velgengni sína að þakka greind og sterkum og þróuðum félagslegum tengslum meðlima hópsins. Einnig eru þeir mjög skipulagðir við veiðar líkt og úlfar. Það er því ekki að ástæðulausu sem þessi dýr eru kölluð 'killer whale' á ensku, eða 'drápshvalur'.

Rannsóknir á fæðuvali háhyrninga bendir til að þeir séu algjörir tækifærissinnar á því sviði. Greiningar á magainnihaldi þeirra hafa leitt í ljós ótrúlega fjölbreytni í fæðuvali. Meðal annars hafa fundist leifar fjölmargra tegunda af fiskum, selum og sæljónum, hvalategunda, bæði stórra og smárra, og einnig leifar annarra háhyrninga. Þó hafa rannsóknir sýnt að við Suðurheimskautið er fiskur tveir þriðju hlutar fæðumagns, sjávarspendýr 27% og smokkfiskur 6%. Hliðstæðar rannsóknir í Beringssundi við Alaska sýna að fiskar eru 65% af heildarfæðu háhyrninga þar en smokkfiskur 20% og sjávarspendýr 15%.

Háhyrningar eru “topprándýr” hafsins, efstir í fæðukeðju rándýra. Þeir eiga þar af leiðandi enga náttúrulega óvini nema manninn. Vitað er að háhyrningar ráðast á stærstu hvali og skipverjar á rannsóknarskipinu Sea World urðu eitt sinn vitni að slíku atviki er þeir voru við rannsóknir á farsundi sverðfiska á miðju Atlantshafi. Þá réðst hópur þrjátíu háhyrninga á steypireyði (Balaenoptera musculus) sem var rúmlega 18 metrar á lengd, og rifu hana í sig.

Annað sérstætt atvik varð við Farallon eyju undan ströndum Kaliforníu fyrir nokkrum árum. Tveir háhyrningar voru þá við veiðar á sæljónum (Zalophus californianus) þegar 4 metra langur hvíthákarl (Carcharodon carcharias) kemur syndandi að þeim (sennilega hefur hann laðast að blóðlyktinni). Samkvæmt sjónarvottum syndir þá annar háhyrningurinn strax að hvíthákarlinum, ræðst á hann, rífur lifrina úr honum og syndir svo í burtu en skilur hákarlinn eftir deyjandi.

Eins og þessi dæmi sýna getur hópur háhyrninga sennilega ráðið við hvaða dýr hafsins sem er og sennilega eru ekki nein takmörk fyrir því hvað þeir geta veitt. Það merkilega er þó að ekki eru til nein skráð tilvik um að háhyrningar hafi ráðist á fólk þrátt fyrir að þeir séu svona miklir tækifærissinnar í fæðuvali.

Myndirnar eru báðar fengnar hjá vefsetrinu Seaworld.org þar sem fjallað er skilmerkilega um háhyrninga:

Efri myndin sýnir karlkyns háhyrning

Neðri myndin sýnir hóp háhyrninga ráðast á reyðarhval

Skoðið einnig skyld svör:

Hvaða spendýr syndir hraðast?

Hvað geta hvalir orðið gamlir?

Hvað eru margir hvalir í sjónum í kringum Ísland?

...