Sólin Sólin Rís 10:40 • sest 15:51 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 14:44 • Sest 01:21 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 00:42 • Síðdegis: 13:11 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 06:51 • Síðdegis: 19:39 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:40 • sest 15:51 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 14:44 • Sest 01:21 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 00:42 • Síðdegis: 13:11 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 06:51 • Síðdegis: 19:39 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”?

Flokkun:

10.7.2001
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Lýsingarorðið patent í merkingunni 'hentugur, hagkvæmur' er tökuorð úr dönsku.

Orðið er leitt af nafnorðinu patent sem merkir 'einkaleyfi'. Að baki liggur franska orðið (lettre) patente sem merkir 'opið (bréf)'. Það er aftur sótt til latínu patens 'opinn', lýsingarháttar sagnarinnar patere 'vera opinn'. Lýsingarhátturinn er í eignarfalli patentis og þannig berst orðið í önnur mál.

Í dönsku var lýsingarorðið patent upphaflega notað um það sem sneri að einkaleyfi en einnig í yfirfærðri merkingu, einkum í talmáli, um það sem var 'ágætt, prýðilegt, hentugt'. Meðal annars er í dönsku til orðið patentløsning sem fengið var að láni í íslensku sem patentlausn. Lýsingarorðið patent virðist ekki mikið notað í dönsku í dag þar sem það er ekki að finna í nýlegri útgáfu af Nudansk ordbog.

Um miðja 20. öld og síðar var mjög algengt að heyra lýsingarorðið patent í tali fólks hérlendis um eitthvað sem var 'haganlega gert', til dæmis „Mikið er þetta patent". Það heyrist ekki oft nú.



Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

10.7.2001

Spyrjandi

Stefán Önundarson

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”?“ Vísindavefurinn, 10. júlí 2001, sótt 29. nóvember 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=1778.

Guðrún Kvaran. (2001, 10. júlí). Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=1778

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”?“ Vísindavefurinn. 10. júl. 2001. Vefsíða. 29. nóv. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=1778>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvaðan kemur orðið patent og hvað merkir það, til dæmis þegar talað er um „patentlausn”?
Lýsingarorðið patent í merkingunni 'hentugur, hagkvæmur' er tökuorð úr dönsku.

Orðið er leitt af nafnorðinu patent sem merkir 'einkaleyfi'. Að baki liggur franska orðið (lettre) patente sem merkir 'opið (bréf)'. Það er aftur sótt til latínu patens 'opinn', lýsingarháttar sagnarinnar patere 'vera opinn'. Lýsingarhátturinn er í eignarfalli patentis og þannig berst orðið í önnur mál.

Í dönsku var lýsingarorðið patent upphaflega notað um það sem sneri að einkaleyfi en einnig í yfirfærðri merkingu, einkum í talmáli, um það sem var 'ágætt, prýðilegt, hentugt'. Meðal annars er í dönsku til orðið patentløsning sem fengið var að láni í íslensku sem patentlausn. Lýsingarorðið patent virðist ekki mikið notað í dönsku í dag þar sem það er ekki að finna í nýlegri útgáfu af Nudansk ordbog.

Um miðja 20. öld og síðar var mjög algengt að heyra lýsingarorðið patent í tali fólks hérlendis um eitthvað sem var 'haganlega gert', til dæmis „Mikið er þetta patent". Það heyrist ekki oft nú.



...