Sólin Sólin Rís 09:53 • sest 16:30 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 02:00 • Sest 15:44 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 02:06 • Síðdegis: 14:29 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 08:15 • Síðdegis: 20:57 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 09:53 • sest 16:30 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 02:00 • Sest 15:44 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 02:06 • Síðdegis: 14:29 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 08:15 • Síðdegis: 20:57 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: almennt Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'?

Flokkun:

17.9.2001
Hugvísindi Málvísindi: almennt

Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'?

ÞV

Spyrjandi bætir því við að hann hafi spurt Dani um þetta og ekki fengið nein svör.

Skemmst er frá því að segja að danska töluorðið 'tres' sem þýðir sextíu er stytting á orðinu 'tresindstyve' eða 'þrisvar sinnum tuttugu'. Orðið 'firs' stendur á sama hátt fyrir 'firsindstyve' eða 80.

Við Íslendingar könnumst við orðalag eins og 'hálft annað ár" sem merkir 'eitt og hálft ár' og 'hálfur þriðji lítri' sem er 2,5 lítrar. Nokkur dönsk töluorð um tugi eru mynduð á sama hátt. Þannig er 'halvtreds" stytting á 'halv tredje sinds tyve' eða 'hálfur þriðji sinnum tuttugu', með öðrum orðum 50. 'Halvfjerds' stendur á sama hátt fyrir 'halvfjerdesindstyve' eða 70 og 'halvfems' er sama og 'halv femte sinds tyve' eða 90.

Dönsku tölurnar valda nokkrum vandræðum þegar Norðurlandabúar koma saman því að þær eiga sér ekki hliðstæðu í öðrum Norðurlandamálum. Hins vegar bregða Danir þá oft á það ráð að nota tölurnar úr hinum málunum og tala þá um 'femti', 'seksti', 'sytti', 'otti' og 'nitti'.


Mynd: HB

Höfundur

Þorsteinn Vilhjálmsson

ÞV

prófessor emeritus, ritstjóri Vísindavefsins 2000-2010 og ritstjóri Evrópuvefsins 2011

Útgáfudagur

17.9.2001

Spyrjandi

Róbert Guðmundsson

Efnisorð

Tilvísun

ÞV. „Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'?“ Vísindavefurinn, 17. september 2001, sótt 14. nóvember 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=1871.

ÞV. (2001, 17. september). Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=1871

ÞV. „Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'?“ Vísindavefurinn. 17. sep. 2001. Vefsíða. 14. nóv. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=1871>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Á hverju byggja Danir talningu sína með orðum eins og 'halvtreds' og 'tres'?
Spyrjandi bætir því við að hann hafi spurt Dani um þetta og ekki fengið nein svör.

Skemmst er frá því að segja að danska töluorðið 'tres' sem þýðir sextíu er stytting á orðinu 'tresindstyve' eða 'þrisvar sinnum tuttugu'. Orðið 'firs' stendur á sama hátt fyrir 'firsindstyve' eða 80.

Við Íslendingar könnumst við orðalag eins og 'hálft annað ár" sem merkir 'eitt og hálft ár' og 'hálfur þriðji lítri' sem er 2,5 lítrar. Nokkur dönsk töluorð um tugi eru mynduð á sama hátt. Þannig er 'halvtreds" stytting á 'halv tredje sinds tyve' eða 'hálfur þriðji sinnum tuttugu', með öðrum orðum 50. 'Halvfjerds' stendur á sama hátt fyrir 'halvfjerdesindstyve' eða 70 og 'halvfems' er sama og 'halv femte sinds tyve' eða 90.

Dönsku tölurnar valda nokkrum vandræðum þegar Norðurlandabúar koma saman því að þær eiga sér ekki hliðstæðu í öðrum Norðurlandamálum. Hins vegar bregða Danir þá oft á það ráð að nota tölurnar úr hinum málunum og tala þá um 'femti', 'seksti', 'sytti', 'otti' og 'nitti'.


Mynd: HB...