Sólin Sólin Rís 10:37 • sest 15:54 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 14:53 • Sest 25:21 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:01 • Síðdegis: 24:42 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:33 • Síðdegis: 18:31 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:37 • sest 15:54 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 14:53 • Sest 25:21 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 12:01 • Síðdegis: 24:42 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 05:33 • Síðdegis: 18:31 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler.

Flokkun:

14.11.2001
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler.

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Orðin glas og gler eru náskyld. Gler varð til við svokallað R-hljóðvarp. Germanska frumhljóðið var -a-, (endurgert *glazá- með áherslu á síðara atkvæði). Raddað s, sem táknað var með z, varð að sérstöku hljóði sem táknað er með R, það er að segja að frumnorræna myndin varð *glaRa-. Þetta R olli hljóðvarpi og úr varð norræna myndin gler. Hún lifir til dæmis í færeysku sem gler.

Í vesturgermönskum málum varð þetta R-hljóðvarp ekki. Þess vegna höfum við glass í ensku, Glas í þýsku og glas í hollensku bæði í merkingunni 'gler' og 'drykkjarílát'. Glas í íslensku, dönsku, norsku og sænsku í merkingunni 'drykkjarílát' er tökuorð úr miðlágþýsku.



Mynd: HB

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

14.11.2001

Spyrjandi

Eyjólfur Þórarinsson

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler..“ Vísindavefurinn, 14. nóvember 2001, sótt 28. nóvember 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=1952.

Guðrún Kvaran. (2001, 14. nóvember). Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler.. Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=1952

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler..“ Vísindavefurinn. 14. nóv. 2001. Vefsíða. 28. nóv. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=1952>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvaðan kemur orðið gler? Á sænsku talar maður til dæmis um "ett glas vatten", en orðið glas þýðir einnig gler.
Orðin glas og gler eru náskyld. Gler varð til við svokallað R-hljóðvarp. Germanska frumhljóðið var -a-, (endurgert *glazá- með áherslu á síðara atkvæði). Raddað s, sem táknað var með z, varð að sérstöku hljóði sem táknað er með R, það er að segja að frumnorræna myndin varð *glaRa-. Þetta R olli hljóðvarpi og úr varð norræna myndin gler. Hún lifir til dæmis í færeysku sem gler.

Í vesturgermönskum málum varð þetta R-hljóðvarp ekki. Þess vegna höfum við glass í ensku, Glas í þýsku og glas í hollensku bæði í merkingunni 'gler' og 'drykkjarílát'. Glas í íslensku, dönsku, norsku og sænsku í merkingunni 'drykkjarílát' er tökuorð úr miðlágþýsku.



Mynd: HB...