Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Þó að kettir lendi yfirleitt alltaf á löppunum þegar þeir falla úr einhverri hæð gera þeir það ekki alltaf. Hæfileikinn til að lenda á löppunum er afleiðing af því að kettir hafa mjög góða jafnvægisskynjun og eru mjög liðugir.
Ef ketti er sleppt úr einhverri hæð getur hann um leið skynjað stöðu sína í rúmi. Og ef honum er sleppt á hvolfi þá snýr hann skrokkinum við þannig að hann byrjar á því að snúa löppunum í átt til jarðar áður en hann réttir sig fullkomlega við.
Þessi hæfileiki smárra kattardýra er ákaflega mikilvægur í lífsbaráttunni því hann gefur þeim færi á að verjast falli og bregðast fljótt við eftir að þau eru lent. Ef kötturinn kemur niður á löppunum er hann eldfljótur að hlaupa á brott frá stærri rándýrum eða stökkva á bráð sína.
Frá sjónarmiði eðlisfræðinnar er það engan veginn auðskilið að kötturinn skuli yfirhöfuð geta snúið sér í loftinu til þess að lenda á fótunum. Hann hefur ekkert að spyrna í! Hreyfingarnar sem kötturinn beitir í fallinu eru því býsna flóknar og eru þær sýndar að nokkru leyti á myndinni hér á undan. Hún er tekin úr kennslubók í eðlisfræði fyrir fyrsta ár í háskóla þar sem fjallað er meðal annars um varðveislu hverfiþungans sem svo er kölluð.
Mynd: Benson, Harris, University Physics.
Jón Már Halldórsson. „Hvers vegna lenda kettir alltaf á löppunum þegar þeir falla úr einhverri hæð?“ Vísindavefurinn, 25. febrúar 2002, sótt 5. desember 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=2139.
Jón Már Halldórsson. (2002, 25. febrúar). Hvers vegna lenda kettir alltaf á löppunum þegar þeir falla úr einhverri hæð? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=2139
Jón Már Halldórsson. „Hvers vegna lenda kettir alltaf á löppunum þegar þeir falla úr einhverri hæð?“ Vísindavefurinn. 25. feb. 2002. Vefsíða. 5. des. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=2139>.
Sólin
Rís 10:56 • sest 15:40
Tunglið
Rís 00:00 • Sest 00:00
Flóð
Árdegis: 06:08 • Síðdegis: 18:33
Fjara
Árdegis: 12:29 • Síðdegis: 24:41
Þó að kettir lendi yfirleitt alltaf á löppunum þegar þeir falla úr einhverri hæð gera þeir það ekki alltaf. Hæfileikinn til að lenda á löppunum er afleiðing af því að kettir hafa mjög góða jafnvægisskynjun og eru mjög liðugir.
Ef ketti er sleppt úr einhverri hæð getur hann um leið skynjað stöðu sína í rúmi. Og ef honum er sleppt á hvolfi þá snýr hann skrokkinum við þannig að hann byrjar á því að snúa löppunum í átt til jarðar áður en hann réttir sig fullkomlega við.
Þessi hæfileiki smárra kattardýra er ákaflega mikilvægur í lífsbaráttunni því hann gefur þeim færi á að verjast falli og bregðast fljótt við eftir að þau eru lent. Ef kötturinn kemur niður á löppunum er hann eldfljótur að hlaupa á brott frá stærri rándýrum eða stökkva á bráð sína.
Frá sjónarmiði eðlisfræðinnar er það engan veginn auðskilið að kötturinn skuli yfirhöfuð geta snúið sér í loftinu til þess að lenda á fótunum. Hann hefur ekkert að spyrna í! Hreyfingarnar sem kötturinn beitir í fallinu eru því býsna flóknar og eru þær sýndar að nokkru leyti á myndinni hér á undan. Hún er tekin úr kennslubók í eðlisfræði fyrir fyrsta ár í háskóla þar sem fjallað er meðal annars um varðveislu hverfiþungans sem svo er kölluð.
Mynd: Benson, Harris, University Physics.
