Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:36 • sest 21:19 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:44 • Sest 05:50 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:37 • Síðdegis: 17:05 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:57 • Síðdegis: 23:09 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Hugvísindi Bókmenntir og listir

Var spámaðurinn Merlín til í raun og veru?

Jón Gunnar Þorsteinsson

Hér er einnig svarað spurningu Sigursteins Gunnarssonar: Reisti Merlín Stonehenge?
Spámaðurinn Merlín er sögupersóna sem kemur fyrir í mörgum sögnum af Artúri konungi og riddurum hringborðsins. Fyrstu samfelldu frásögnina af Merlín er að finna í Breta sögum Geoffrey frá Monmouth sem rituð var á latínu á fyrri hluta 12. aldar. Breta sögurnar voru þýddar á íslensku á 13. öld. Um 1150 orti Geoffrey ævisögu Merlíns í rúmlega 1.500 ljóðlínum og hann skrifaði einnig fjölmarga spádóma sem voru eignaðir galdramanninum. Þeir spádómar voru þýddir hér á miðöldum og nefnast Merlínusspá.



Af uppruna og getnaði Merlíns er þess helst að geta að móðir hans hélt því statt og stöðugt fram að hún hefði aldrei verið við karlmann af holdi og blóði kennd en einungis notið ásta með ósýnilegu ungmenni. Lærðir menn lögðu þó lítinn trúnað á þá sögu og töldu fullvíst að faðir Merlíns væri mara. Samkvæmt ýmsum sögnum á Merlín að hafa flutt gríðarmikinn steinhring, sem nú er þekktur undir nafninu Stonehenge, frá Írlandi til Salisbury og endurreist hann þar.

Talið er að sögupersónan Merlín sé að einhverju leyti byggður á fornri sagnahefð um sjáandanum Myrddin, en í honum runnu saman tvær kunnar bókmenntapersónur. Annars vegar hinn villti skógarmaður (lat. homo silvester) og hins vegar spámaðurinn sem er sturlaður en mælir þó vísdómsorð. Þar sem Geoffrey frá Monmouth var umhugað um að misbjóða ekki frönskum lesendum sínum umritaði hann velska nafnið Myrddin sem Merlínus, annars var hætta á að söguhetja hans yrði álitin hið versta skítseiði enda hljómar Myrddin líkt og franska orðið merde sem merkir beinlínis skítur.

Allt til ársins 1545 var ritið Bók myrkra spádóma hins enska Merlínusar á bannlista kaþólska kirkjunnar og frá miðri 17. öld er til leikritið Fæðing Merlíns sem eitt sinn var eignað Shakespeare. Jonathan Swift sem skrifaði um Ferðir Gullivers gerði grín að trúgirni manna á spádóma Merlíns í riti sem hann nefndi Frægir spádómar Merlínusar, skrifaðir fyrir þúsund árum og segja fyrir um það sem gerist árið 1709. Það virðist þó hafa stoðað lítt því langt fram eftir 19. öld voru gefin út á Englandi almanök og stjörnuspákort með nafni Merlíns í titlinum.

Á 13. öld voru þýddar á íslensku fimm sögur úr flokki Artúrssagna, en þær eru: Tristrams saga, Ívents saga, Erex saga, Parcevals saga og Möttuls saga.



Skoðið einnig svör Terry Gunnells við eftirfarandi spurningumHeimildir
  • Willem Pieter Gerritsen (ritstj.), A Dictionary of Medieval Heroes, Boydell Press, Woodbridge, 1998.
  • Vésteinn Ólason (ritstj.), Íslensk bókmenntasaga I-II, Mál og menning, Reykjavík, 1992-3.
Myndin af getnaði Merlíns er fengin héðan

Höfundur

Jón Gunnar Þorsteinsson

Jón Gunnar Þorsteinsson

bókmenntafræðingur og ritstjóri Vísindavefsins

Útgáfudagur

4.7.2002

Spyrjandi

Svanhildur Valsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Jón Gunnar Þorsteinsson. „Var spámaðurinn Merlín til í raun og veru?“ Vísindavefurinn, 4. júlí 2002. Sótt 20. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=2562.

Jón Gunnar Þorsteinsson. (2002, 4. júlí). Var spámaðurinn Merlín til í raun og veru? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=2562

Jón Gunnar Þorsteinsson. „Var spámaðurinn Merlín til í raun og veru?“ Vísindavefurinn. 4. júl. 2002. Vefsíða. 20. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=2562>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Var spámaðurinn Merlín til í raun og veru?

Hér er einnig svarað spurningu Sigursteins Gunnarssonar: Reisti Merlín Stonehenge?
Spámaðurinn Merlín er sögupersóna sem kemur fyrir í mörgum sögnum af Artúri konungi og riddurum hringborðsins. Fyrstu samfelldu frásögnina af Merlín er að finna í Breta sögum Geoffrey frá Monmouth sem rituð var á latínu á fyrri hluta 12. aldar. Breta sögurnar voru þýddar á íslensku á 13. öld. Um 1150 orti Geoffrey ævisögu Merlíns í rúmlega 1.500 ljóðlínum og hann skrifaði einnig fjölmarga spádóma sem voru eignaðir galdramanninum. Þeir spádómar voru þýddir hér á miðöldum og nefnast Merlínusspá.



Af uppruna og getnaði Merlíns er þess helst að geta að móðir hans hélt því statt og stöðugt fram að hún hefði aldrei verið við karlmann af holdi og blóði kennd en einungis notið ásta með ósýnilegu ungmenni. Lærðir menn lögðu þó lítinn trúnað á þá sögu og töldu fullvíst að faðir Merlíns væri mara. Samkvæmt ýmsum sögnum á Merlín að hafa flutt gríðarmikinn steinhring, sem nú er þekktur undir nafninu Stonehenge, frá Írlandi til Salisbury og endurreist hann þar.

Talið er að sögupersónan Merlín sé að einhverju leyti byggður á fornri sagnahefð um sjáandanum Myrddin, en í honum runnu saman tvær kunnar bókmenntapersónur. Annars vegar hinn villti skógarmaður (lat. homo silvester) og hins vegar spámaðurinn sem er sturlaður en mælir þó vísdómsorð. Þar sem Geoffrey frá Monmouth var umhugað um að misbjóða ekki frönskum lesendum sínum umritaði hann velska nafnið Myrddin sem Merlínus, annars var hætta á að söguhetja hans yrði álitin hið versta skítseiði enda hljómar Myrddin líkt og franska orðið merde sem merkir beinlínis skítur.

Allt til ársins 1545 var ritið Bók myrkra spádóma hins enska Merlínusar á bannlista kaþólska kirkjunnar og frá miðri 17. öld er til leikritið Fæðing Merlíns sem eitt sinn var eignað Shakespeare. Jonathan Swift sem skrifaði um Ferðir Gullivers gerði grín að trúgirni manna á spádóma Merlíns í riti sem hann nefndi Frægir spádómar Merlínusar, skrifaðir fyrir þúsund árum og segja fyrir um það sem gerist árið 1709. Það virðist þó hafa stoðað lítt því langt fram eftir 19. öld voru gefin út á Englandi almanök og stjörnuspákort með nafni Merlíns í titlinum.

Á 13. öld voru þýddar á íslensku fimm sögur úr flokki Artúrssagna, en þær eru: Tristrams saga, Ívents saga, Erex saga, Parcevals saga og Möttuls saga.



Skoðið einnig svör Terry Gunnells við eftirfarandi spurningumHeimildir
  • Willem Pieter Gerritsen (ritstj.), A Dictionary of Medieval Heroes, Boydell Press, Woodbridge, 1998.
  • Vésteinn Ólason (ritstj.), Íslensk bókmenntasaga I-II, Mál og menning, Reykjavík, 1992-3.
Myndin af getnaði Merlíns er fengin héðan

...