Krókurinn sem vex upp úr neðri skolti á karlfiskum laxfiska, hængunum, er merki um karlmennsku þeirra. Krókurinn er notaður til að kyngreina lax en erfitt getur verið að kyngreina smáan nýgenginn lax (1-1,5 kg) því þá er goggurinn lítill. Krókurinn fer stækkandi í hlutfalli við stærð laxins.
Þegar haustar og líða fer að hrygningu aukast einkenni kynþroskans. Laxinn skrýðist þá riðbúningi sínum, dökknar og fær jafnvel bleikan eða rauðbrúnan blæ á hliðar og kvið og roðið þykknar og verður slímugt. Skoltar hænganna lengjast einnig og krókurinn stækkar og bognar upp í myndarlegan krók sem þeir nota til að berjast um hrygnurnar. Svo stór getur krókurinn orðið að holan, sem myndast í efri skoltinum og krókurinn fellur inn í, nær nærri í gegnum hann og skilur þá einungis þunn roðtutla á milli. Riðbúningurinn og þar með talinn krókurinn, er einnig gerður til þess að ganga í augun á hinu kyninu og fæla burt keppinauta af sama kyni.
Lax sem nær þeim áfanga að lifa af hrygninguna og veturinn og kemst aftur til sjávar, verður enn stærri þegar hann gengur aftur í ána til að hrygna í annað sinn. Krókar slíkra hænga verða jafnvel enn mikilfenglegri en krókar smærri fiska. Myndin hér fyrir ofan sýnir hæng með mikilfenglegan krók sem veiddist á Neðra-Horni í Soginu 7. september 2002.
Hængurinn tók fluguna margreyndu, Rauða-Francis nr. 6 og reyndist vera 9,6 kg. Stórar, rauðar flugur reynast oft fisknar á stóra hænga seint á veiðitímanum. Veiðimenn trúa því að stóru hængarnir séu að verja yfirráðasvæði sín fyrir minni keppinautum sem klæðst hafa riðbúningi og girnast hrygnur þeirra. Veiðiskýrslur virðast staðfesta þessa reynslu veiðimannanna.
Þegar nálgast hrygningu hjá urriðanum þá verða á honum sambærilegar útlitsbreytingar og hjá laxi en meira ber á hvítum uggaröndum og dröfnur roðsins stækka. Hængur urriða er jafn stórfenglegur útlits í riðbúningi sínum og frændi hans, laxinn.
Heimildir og myndir
Guðni Guðbergsson og Þórólfur Antonsson, Fiskar í ám og vötnum, Landvernd, Reykjavík 1996.
Össur Skarphéðinsson, Urriðadans, Mál og menning, Reykjavík 1996.
Kristján Freyr Helgason. „Hver er skýringin á króknum á neðri skolti laxa?“ Vísindavefurinn, 4. desember 2002. Sótt 20. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=2934.
Kristján Freyr Helgason. (2002, 4. desember). Hver er skýringin á króknum á neðri skolti laxa? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=2934
Kristján Freyr Helgason. „Hver er skýringin á króknum á neðri skolti laxa?“ Vísindavefurinn. 4. des. 2002. Vefsíða. 20. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=2934>.
Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Sólin
Rís 05:36 • sest 21:19
Tunglið
Rís 16:44 • Sest 05:50
Flóð
Árdegis: 04:37 • Síðdegis: 17:05
Fjara
Árdegis: 10:57 • Síðdegis: 23:09
Þegar nálgast hrygningu hjá urriðanum þá verða á honum sambærilegar útlitsbreytingar og hjá laxi en meira ber á hvítum uggaröndum og dröfnur roðsins stækka. Hængur urriða er jafn stórfenglegur útlits í riðbúningi sínum og frændi hans, laxinn.