Sólin
Rís 05:15 • sest 21:38
Tunglið
Rís 01:18 • Sest 04:30
Flóð
Árdegis: 07:36 • Síðdegis: 19:53
Fjara
Árdegis: 01:39 • Síðdegis: 13:42
Það sem þykir hvað merkilegast við termíta er háþróað og afar vel skipulagt félagskerfi þeirra. Félagsskipan termíta er oft fastbundin og hefur hver einstaklingur sitt hlutverk. Eitt kynþroska kvendýr og eitt kynþroska karldýr er í hverju búi og getur kvendýrið orðið gríðarlega stórt með allt að 10 cm langan búk. Önnur dýr í búinu eru ókynþroska vinnudýr sem sjá um að afla fæðu og hertermítar sem sjá um varnir búsins. Hertermítarnir eru oftast með svartan haus sem greinir þá frá vinnudýrunum og með afar öfluga bitkjálka. Helstu óvinir termíta eru maurar sem geta gert árásir á búin og því er nauðsynlegt að hafa öflugar varnir. Í görnum margra termítategunda finnast sérstök frumdýr sem eru þeirri náttúru gædd að geta melt beðmi (sellulósa) þannig að termítarnir geti nýtt sér það til næringar. Sennilega eru termítar afkastamestu trjáætur í hitabeltinu. Annað allsérstakt fyrirbæri meðal termíta er svokölluð svepparækt eða sveppagarðar. Þá eru sveppir inni í búunum sem vaxa á saur termítanna en hann er ríkur af flóknum kolhýdrötum, aðallega ligníni. Þeir termítar sem „rækta“ sveppi gera það í sama tilgangi og aðrar tegundir termíta nota frumdýrin, það er til þess að brjóta niður flókin kolhýdröt sem þeir geta svo nýtt sem næringu. Sveppir þessir nota hvata til að brjóta niður efnasamböndin. Hér er um einhvers konar sambýlisform að ræða þar sem sveppirnir fá skjól til vaxtar og termítarnir njóta góðs af ensímvirkni þeirra. Margar termítategundir lifa í holum í trjám, aðrar byggja neðanjarðarbú í jarðveginn og enn aðrar tegundir búa sér til bú sem geta verið stór hreiður gerð úr trjáviði, saur og munnvatni þeirra. Termítar forðast að vera á ferðinni á daginn þegar bjart er þar sem skrokkur þeirra er mjúkur og þornar auðveldlega upp. Af sömu ástæðu eru bú þeirra dimm og rök en rakinn er yfirleitt á bilinu 90-99% og er sennilega viðhaldið með efnaskiptum termítanna sjálfra. Annað merkilegt atriði varðandi hreiðrin er hversu hátt hlutfall koltvíoxíðs er í búinu, eða allt að 3%. Rannsóknir hafa sýnt að frumdýrin sem sjá um að brjóta niður sellulósann í þörmum termítanna þola ekki súrefni í sama magni og er utan búsins. Til þess að viðhalda þessum eiginleikum lofts í búinu þarf sérstakt loftræstikerfi.
Mörg termítabú eru afar flókin að gerð með mörgum inngöngum og flóknu kerfi gangna sem enda í herbergjum. Sumar tegundir termíta byggja upp mikla hrauka sem eru oftast gerðir úr fínum leir sem termítarnir bera í búið og líma gjarnan saman með munnvatni. Oft eru útveggir þessara búa úr stórkornóttari jarðvegsögnum en innveggirnir og veita búinu styrk. Slíkir hraukar geta verið afar tilkomumiklir. Sem dæmi má nefna bú áströlsku tegundarinnar Amitermes meridionalis en þau eru allt að 3-4 metrar á hæð og 1 metri í þvermál. Tegundir sem byggja slíka hrauka eru tiltölulega algengar í hitabeltinu, sérstaklega í Ástralíu og Afríku, og geta þeir verið afar áberandi í landslaginu. Tilkomumestu búin gera termítar af flokki Macrotermes en eitt hæsta bú sem fundist hefur var byggt af einni tegund af þessum flokki í Afríku og reyndist það vera um 9 metrar á hæð með flóknu loftræstikerfi og strompi. Fjölmargar dýrategundir nota termítahreiður sem skjól og byggja jafnvel tilveru sína á slíku sambandi við termítanna. Það mætti kalla slíkt samband gistilífi þar sem þessar tegundir eru háðar termítabústöðunum án þess að þeir verði fyrir miklu ónæði. Dýrafræðingar hafa fundið fjölmargar skordýrategundir svo sem vespur, margfætlur, bjöllur og fjölmargar skordýralirfur í slíkum búum. Margar hryggdýrategundir nota líka þessi bú sem skjól og til að auðvelda sér lífsbaráttuna og má þar nefna eðlur, snáka og jafnvel fugla. Þekkt er að nokkrar flugna- og bjöllutegundir seyta frá sér vökva sem termítum þykir gómsætur. Mætti halda í þeim tilvikum að þessi dýr væru að borga leiguna með því að láta termítunum í té þennan vökva. Myndir:
