Ísland hefur hlaðist upp við síendurtekin eldgos á nokkrum tugmilljónum ára. Undir Íslandi er svokallaður heitur reitur, en það eru staðir á jörðinni sem einkennast af mikilli eldvirkni og rísa hátt yfir umhverfið. Þannig er heitur reitur líka undir Hawaii-eyjum svo dæmi sé tekið.

Ísland byrjaði að myndast fyrir um það bil sextíu milljón árum þegar jarðskorpan undir Norður-Atlantshafi tók að gliðna. Nýtt berg myndast á gosbeltinu sem liggur þvert yfir landið. Það berst til hliðanna samfara gliðnuninni og eldra berg sekkur í sæ. Þannig er elsta berg landsins tæplega 14-16 milljón ára á annesjum austan- og vestanlands, en yngsta bergið er þar sem nýliðin eldgos hafa orðið, svo sem í Heklu og Grímsvötnum.

Á Vísindavefnum eru fjölmörg svör um eldvirkni og myndunarsögu Íslands, meðal annars:

• Stækkar Ísland að flatarmáli vegna landreks eða minnkar það vegna sjávarrofs?
• Hversu gamlir eru mismunandi hlutar Íslands?
• Er eldvirkni á Íslandi sveiflukennd?
• Af hverju gaus í Vestmannaeyjum?
• Brjóta sjórinn og vindurinn einhvern tímann Ísland niður svo að það verði að engu?