Hins vegar hefur verið rætt um tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu í tengslum við þær stjórnarskrárbreytingar sem þyrfti ef til vill að gera til þess heimila það framsal á ríkisvaldi til alþjóðastofnunar sem aðild að ESB felur í sér. Aðildarsamningi Íslands yrði þannig fyrst vísað í leiðbeinandi þjóðaratkvæði. Þó að stjórnmálaflokkar hafi bundið sig pólitískt til að hlíta vilja þjóðarinnar um þetta, að meira eða minna leyti, er rætt um að vísa aðildarsamningi aftur í þjóðaratkvæði eftir að gerðar hefðu verið nauðsynlegar stjórnarskrárbreytingar, sem fælu í sér heimild til valdframsals og til að hafa bindandi þjóðaratkvæðagreiðslu. Þannig yrði fyrri atkvæðagreiðslan leiðbeinandi en hin síðari bindandi. Í áliti meirihluta utanríkismálanefndar Alþingis um aðildarumsókn Íslands að ESB, sem lagt er til grundvallar í aðildarviðræðum stjórnvalda við sambandið, er þessi möguleiki ræddur sérstaklega (bls. 33 í prentaðri útgáfu).
Sú ríkisstjórn sem nú situr áætlar að vísa einungis fullgildingu aðildarsamningsins í þjóðaratkvæði. Ef útkoman verður jákvæð er gert ráð fyrir að fara í nauðsynlegar stjórnarskrárbreytingar en til að þær gangi í gegn þarf til samþykki sitjandi Alþingis, þingrof og kosningar, og þá samþykkt nýs Alþingis. Hið nýja þing mundi þannig veita ríkisstjórninni heimild til að fullgilda aðildarsamninginn við ESB.
Í þessu sambandi er vert að hafa í huga að stjórnlagaráð starfar nú að endurritun stjórnarskrárinnar. Vinna við kaflann um utanríkismál stendur enn yfir en í drögum segir að heimilt verði að gera alþjóðasamninga sem fela í sér framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana sem Ísland á aðild að í þágu friðar og efnahags-samvinnu (skv. heimasíðu Stjórnlagaráðs þann 16. júní 2011).
Ef svo færi að niðurstaða úr þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild að ESB yrði jákvæð er þannig ekki fulljóst á þessari stundu hvort þörf yrði á sérstökum stjórnarskrárbreytingum í framhaldinu; það færi eftir því hvernig stjórnarskrá okkar liti út þegar þar að kemur.
Heimildir og mynd:
Hins vegar hefur verið rætt um tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu í tengslum við þær stjórnarskrárbreytingar sem þyrfti ef til vill að gera til þess heimila það framsal á ríkisvaldi til alþjóðastofnunar sem aðild að ESB felur í sér. Aðildarsamningi Íslands yrði þannig fyrst vísað í leiðbeinandi þjóðaratkvæði. Þó að stjórnmálaflokkar hafi bundið sig pólitískt til að hlíta vilja þjóðarinnar um þetta, að meira eða minna leyti, er rætt um að vísa aðildarsamningi aftur í þjóðaratkvæði eftir að gerðar hefðu verið nauðsynlegar stjórnarskrárbreytingar, sem fælu í sér heimild til valdframsals og til að hafa bindandi þjóðaratkvæðagreiðslu. Þannig yrði fyrri atkvæðagreiðslan leiðbeinandi en hin síðari bindandi. Í áliti meirihluta utanríkismálanefndar Alþingis um aðildarumsókn Íslands að ESB, sem lagt er til grundvallar í aðildarviðræðum stjórnvalda við sambandið, er þessi möguleiki ræddur sérstaklega (bls. 33 í prentaðri útgáfu).
Sú ríkisstjórn sem nú situr áætlar að vísa einungis fullgildingu aðildarsamningsins í þjóðaratkvæði. Ef útkoman verður jákvæð er gert ráð fyrir að fara í nauðsynlegar stjórnarskrárbreytingar en til að þær gangi í gegn þarf til samþykki sitjandi Alþingis, þingrof og kosningar, og þá samþykkt nýs Alþingis. Hið nýja þing mundi þannig veita ríkisstjórninni heimild til að fullgilda aðildarsamninginn við ESB.
Í þessu sambandi er vert að hafa í huga að stjórnlagaráð starfar nú að endurritun stjórnarskrárinnar. Vinna við kaflann um utanríkismál stendur enn yfir en í drögum segir að heimilt verði að gera alþjóðasamninga sem fela í sér framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana sem Ísland á aðild að í þágu friðar og efnahags-samvinnu (skv. heimasíðu Stjórnlagaráðs þann 16. júní 2011).
Ef svo færi að niðurstaða úr þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild að ESB yrði jákvæð er þannig ekki fulljóst á þessari stundu hvort þörf yrði á sérstökum stjórnarskrárbreytingum í framhaldinu; það færi eftir því hvernig stjórnarskrá okkar liti út þegar þar að kemur.
Heimildir og mynd: