Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:43 • sest 21:13 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 13:37 • Sest 06:11 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 02:59 • Síðdegis: 15:47 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 09:39 • Síðdegis: 21:50 í Reykjavík
Visit the English version
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Flokkun:

Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hver er munurinn á skinni og hörundi og hvernig getur manni runnið kalt vatn þar á milli?

Guðrún Kvaran

Í fornu máli merkir orðið hörund ‘hold’ og er skýrt í orðabók Johans Fritzners, Ordbog over det gamle norske sprog, á þann hátt að átt sé við holdið, eða kjötið, sem liggur milli skinns og beina í mannslíkamanum (1891 II:192). Í nútímamáli merkir hörund ‘skinn, húð’, rétt eins og orðið skinn er notað um ‘húð, feld, hörund’. Af þessum sökum eiga ýmsir erfitt með að skilja orðasambandið að einhverjum renni kalt vatn milli skinns og hörunds. Það á þó rætur að rekja aftur til fornmáls.

Í Fljótsdæla sögu segir til dæmis frá því í 16. kafla að Ketill Þiðrandason sat í skála. „Nú var sagt í þann mund kæmi að honum skjálfti, sem jafnan var vant, að hann hrökk af fótum upp svo að gnötraði í honum hver tönn. Honum var og sá hrollur sem vatni væri ausið milli skinns og hörunds.“ Í fornu máli var líkingin auðskilin. Vatnið rann milli húðarinnar og vöðvanna en sérhver sem orðið hefur verulega hræddur kannast við þessa ónotatilfinningu.

Heimildir:
  • Fljótsdæla saga. Í: Íslendingasögur. 1985. Fyrra bindi. Svart á hvítu, Reykjavík.
  • Jón Friðjónsson. 1993. Mergur málsins. Örn og Örlygur, Reykjavík.

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

12.6.2006

Spyrjandi

Davíð Þór Jónsson
Bragi Gunnarsson

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hver er munurinn á skinni og hörundi og hvernig getur manni runnið kalt vatn þar á milli?“ Vísindavefurinn, 12. júní 2006. Sótt 18. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=6007.

Guðrún Kvaran. (2006, 12. júní). Hver er munurinn á skinni og hörundi og hvernig getur manni runnið kalt vatn þar á milli? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=6007

Guðrún Kvaran. „Hver er munurinn á skinni og hörundi og hvernig getur manni runnið kalt vatn þar á milli?“ Vísindavefurinn. 12. jún. 2006. Vefsíða. 18. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=6007>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hver er munurinn á skinni og hörundi og hvernig getur manni runnið kalt vatn þar á milli?
Í fornu máli merkir orðið hörund ‘hold’ og er skýrt í orðabók Johans Fritzners, Ordbog over det gamle norske sprog, á þann hátt að átt sé við holdið, eða kjötið, sem liggur milli skinns og beina í mannslíkamanum (1891 II:192). Í nútímamáli merkir hörund ‘skinn, húð’, rétt eins og orðið skinn er notað um ‘húð, feld, hörund’. Af þessum sökum eiga ýmsir erfitt með að skilja orðasambandið að einhverjum renni kalt vatn milli skinns og hörunds. Það á þó rætur að rekja aftur til fornmáls.

Í Fljótsdæla sögu segir til dæmis frá því í 16. kafla að Ketill Þiðrandason sat í skála. „Nú var sagt í þann mund kæmi að honum skjálfti, sem jafnan var vant, að hann hrökk af fótum upp svo að gnötraði í honum hver tönn. Honum var og sá hrollur sem vatni væri ausið milli skinns og hörunds.“ Í fornu máli var líkingin auðskilin. Vatnið rann milli húðarinnar og vöðvanna en sérhver sem orðið hefur verulega hræddur kannast við þessa ónotatilfinningu.

Heimildir:
  • Fljótsdæla saga. Í: Íslendingasögur. 1985. Fyrra bindi. Svart á hvítu, Reykjavík.
  • Jón Friðjónsson. 1993. Mergur málsins. Örn og Örlygur, Reykjavík.
...