Hvaðan er heitið Kænugarður upprunnið?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaðan er heitið Kænugarður upprunnið?
Spurningin í fullri lengd var þessi:

Er vitað hvaðan nafnið Kænugarður er upprunnið, mér finnst svolítið sérkennilegt að þetta nafn skuli ávallt vera notað af fjölmiðlafólki hérlendis, sérstaklega í seinni tíð, borgin heitir Kiev (eða Kyiv) og er að mér hefur skilist ævafornt nafn á höfuðborg Ukraínu.

Orðið Kænugarður er gamalt orð í íslensku og þekkist þegar í fornum bókmenntum. Í Kristni sögu segir að þeir Þorvaldur víðförli Konráðsson og Stefnir Þorgilsson hafi ferðast víða um lönd til að boða kristni. Í 13. kafla sögunnar stendur (stafsetningu breytt):

Þeir Þorvaldur Konráðsson og Stefnir Þorgilsson fundust eftir hvarf Ólafs konungs. Þeir fóru báðir saman víða um heiminn og allt út í Jórsalaheim og þaðan til Miklagarðs og svo til Kænugarðs hið heystra eftir Nepur. Þorvaldur andaðist Í Rúzía, skammt frá Pallteskju (2003:37).

Í neðanmálsskýringum útgefenda stendur um Kænugarð á sömu síðu:

Kænugarður er borgin Kiev á bökkum árinnar Nepur (Dniepr). Hún var lengstum höfuðborgin í veldi Rússa meðan það stóð í blóma. Pallteskja er borgin Polotsk á bökkum árinnar Dvínu í vestanverðu Rússlandi. Hún var ein af þrem helstu borgum í ríki Rússa ásamt Kænugarði og Hólmgarði (Novgorod).

Í þeim stutta kafla sem vitnað er til í Kristni sögu koma fyrir nokkur nöfn sem norrænir menn hafa búið til eða lagað að sínu máli, Jórsalaheimur (Gyðingaland hið forna), Mikligarður (nú Istanbúl), Kænugarður, Nepur og Pallteskja. Mörg fleiri nöfn á erlendum stöðum koma fyrir í fornum bókmenntum. Sum þeirra hafa lifað fram á þennan dag, önnur ekki.

Í Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndal Magnússonar (1989:536) vísar höfundur undir flettunni Kænugarður í fornrússnesku Kijan-gorod eða þann möguleika nafnið sé dregið af íbúaheitinu í fornrússnesku Kijane 'íbúar Kiev'. Górod á rússnesku merkir 'borg' og er af sama stofni og íslenska garður. Forliðurinn hefur verið tengdur orðinu kæna 'lítill bátur, smáfleyta'.

Heimildir:

• Ásgeir Blöndal Magnússon 1989. Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans, Reykjavík.
• Kristni saga. 2003. Í: Biskupa sögur I. Síðari hluti – sögutextar. Sigurgeir Steingrímsson, Ólafur Halldórsson og Peter Foote gáfu út. Hið íslenzka fornritafélag, Reykjavík.

Mynd:

• File:Panoramic view of the Dnieper River right bank. Kiev, Ukraine, Eastern Europe.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 18.03.2014). Myndina tók Mstyslav Chernov og hún er birt undir leyfinu Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

...