Sólin Sólin Rís 11:13 • sest 15:31 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 13:20 • Sest 09:25 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:21 • Síðdegis: 16:45 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:42 • Síðdegis: 22:57 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 11:13 • sest 15:31 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 13:20 • Sest 09:25 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 04:21 • Síðdegis: 16:45 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:42 • Síðdegis: 22:57 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Hver fann upp orðið sprell?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Orðið sprell 'ærsl, gamanlæti' er tökuorð í íslensku, fengið að láni úr dönsku spræl 'ærsl, ærslagangur'. Danska nafnorðið er leitt af sögninni sprælle 'sprikla'. Á sama hátt er sögnin að sprella 'gera að gamni sínu, ærslast' fengin að láni úr dönsku.

Orðið um leikfangið sprellikarl er einnig tökuorð frá því um aldamótin 1900, úr dönsku sprællemand. Það er síðar notað í yfirfærðri merkingu um þann sem gjarnan er með ærsl og gamanlæti, einkum um krakka.

Sprell er ekki gamalt orð í málinu. Elstu dæmi Orðabókar Háskólans eru frá lokum 19. aldar og er orðið þar notað innan gæsalappa sem bendir til að höfundur textans hafi litið á það sem aðkomuorð.

Mynd:

Höfundur

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

22.10.2007

Spyrjandi

Ragga
Sigrún Halldórsdóttir
Sigrún Helgadóttir

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hver fann upp orðið sprell?“ Vísindavefurinn, 22. október 2007, sótt 13. desember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=6861.

Guðrún Kvaran. (2007, 22. október). Hver fann upp orðið sprell? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=6861

Guðrún Kvaran. „Hver fann upp orðið sprell?“ Vísindavefurinn. 22. okt. 2007. Vefsíða. 13. des. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=6861>.

Chicago | APA | MLA

Senda grein til vinar

=

Hver fann upp orðið sprell?
Orðið sprell 'ærsl, gamanlæti' er tökuorð í íslensku, fengið að láni úr dönsku spræl 'ærsl, ærslagangur'. Danska nafnorðið er leitt af sögninni sprælle 'sprikla'. Á sama hátt er sögnin að sprella 'gera að gamni sínu, ærslast' fengin að láni úr dönsku.

Orðið um leikfangið sprellikarl er einnig tökuorð frá því um aldamótin 1900, úr dönsku sprællemand. Það er síðar notað í yfirfærðri merkingu um þann sem gjarnan er með ærsl og gamanlæti, einkum um krakka.

Sprell er ekki gamalt orð í málinu. Elstu dæmi Orðabókar Háskólans eru frá lokum 19. aldar og er orðið þar notað innan gæsalappa sem bendir til að höfundur textans hafi litið á það sem aðkomuorð.

Mynd: