Hver var Abu Bakr og hvaða áhrif hafði hann á íslam?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver var Abu Bakr og hvaða áhrif hafði hann á íslam?
Abu Bakr var einn helsti félagi Múhameðs spámanns, ráðgjafi hans og tengdafaðir. Hann fæddist í Mekka árið 573 og var af efnaðri kaupmannafjölskyldu kominn. Fjölskylda hans tilheyrði svonefndum Quyrash-ættbálki. Á sínum yngri árum umgekkst hann Bedúína töluvert og þar kviknaði áhugi hans á kameldýrum. Nafn hans má rekja til þessa áhugamáls en Abu Bakr þýðir einfaldlega „faðir eða verndari afkvæmis kameldýrs“. Síðar meir endurskilgreindi Múhameð nafnið og gaf því merkinguna „sá er guð bjargaði frá logum vítis“.

Eins og títt var um börn efnaðra kaupmanna í Mekka lærði Abu Bakr að lesa og fékk áhuga á bókmenntum og ljóðum. Fjölskyldan stundaði verslun með vefnaðarvörur og ungur að árum fetaði Abu Bakr þá braut. Tíð ferðalög með úlfaldalestum til Sýrlands, Jemen og fleiri landa á þessu svæði voru hluti af verslun með vefnaðarvörur. Abu Bakr efnaðist töluvert á þessum viðskiptaferðum og öðlaðist einnig dýrmæta reynslu. Staða hans innan ættbálksins styrktist smám saman og hann varð bæði áhrifamikill og auðugur. Svo fór að lokum að hann varð leiðtogi ættbálksins þótt faðir hans væri enn á lífi. Abu Bakr átti þrjá syni: Abdullah, Abdul-Rahman og Múhameð og dæturnar Asma, Umm Khultum og Aisha. Sú síðastnefnda giftist Múhameð spámanni sem varð þar með tengdasonur Abu Bakr.

Leiðir Abu Bakr og Múhameðs lágu fyrst saman þegar Abu Bakr var tíu ára og Múhameð tveimur árum eldri. Vinskapur þeirra varð þó ekki mikill fyrr en Abu Bakr sneri til Mekka úr einni af viðskiptaferðum sínum og fékk þær fréttir að Múhameð hafi titlað sig „spámann“ eða „sendiboða Guðs“ og komið á fót nýjum trúarbrögðum sem kölluðust íslam. Abu Bakr varð hrifinn af þessum nýju trúarbrögðum og tók fljótt upp íslamstrú. Sagan segir að hann hafi verið einn sá fyrsti sem gerði það utan fjölskyldu spámannsins. Fjölskylda og vinir Abu Bakr tóku sömuleiðis upp þessi trúarbrögð, fyrir utan eiginkonuna Qutaylah bint Abd-al-Uzza. Fjöldi þræla tók einnig upp íslamstrú að fordæmi Abu Bakr en hann var þekktur fyrir að kaupa sér þræla til þess eins að frelsa þá. Það voru einkum konur eða gamlir þróttlausir menn sem Abu Bakr frelsaði og kvaðst hann gera það fyrir Guð, en ekki fyrir sig eða þrælana.

Abu Bakr var einn helsti félagi Múhameðs og var ráðgjafi hans bæði í trú- og hernaðarmálum. Abu Bakr og Múhameð voru ötulir við að útbreiða boðskap Allah og þurftu um leið að verjast árásum hópa sem mislíkaði þetta athæfi þeirra. Eins og Abu Bakr, kom Múhameð úr Quyrash-ættbálkinum. Eftir að Abu Bakr tók upp íslam fylgdu margir honum eftir enda var hann vel liðinn. Margir voru þó andsnúnir hinum nýja sið og þeir tóku að deila við þá sem höfðu tekið upp trúna. Það leiddi til mikilla bardaga og eru þau átök talin lykilátök á fyrstu áratugum íslam. Það má því segja að íslam hafi mætt mótstöðu úr nokkrum áttum og áttu stuðningsmenn trúarinnar í vök að verjast fyrstu áratugina sem Múhameð og Abu Bakr breiddu út boðskapinn.

Múhameð spámaður lést árið 632 eftir veikindi. Mikill mannfjöldi safnaðist saman þar sem hann lést og syrgði. Abu Bakr var á staðnum og hélt Múhameð í höndum sínum, kyssti og blessaði. Eftir dauða hans hélt Abu Bakr ræðu um hversu mikilfenglegur spámaðurinn nýlátni var. Ítrekaði hann mikilvægi trúarinnar og að boðskapur hennar myndi halda áfram að dreifast. Múhameð hafi vissulega verið stórmerkilegur maður, en hans erindi hafi í raun bara verið að breiða út boðskap Allah. Múslimar ættu því að syrgja missi Múhameðs en halda áfram í nafni trúarinnar og Allah.

Við lát Múhameðs skapaðist mikil ólga og óvissa um það hver skyldi taka við sem leiðtogi og arftaki hans sem boðberi trúarinnar. Deilt var um hvort Abu Bakr ætti að taka við keflinu af Múhameð eða Ali, tengdasonur spámannsins. Múhameð hafði ætíð farið fögrum orðum um Ali og margir héldu að hann yrði arftaki spámannsins. Aðrir töldu að Múhameð hafi gert ráð fyrir að Abu Bakr skyldi vera arftaki hans, enda hafði hann verið helsti ráðgjafi hanns og hafði meðal annars verið falið að leiða pílagrímaleiðangur til Mekka - verkefni sem fáum hefði verið treyst fyrir.

Þessar deilur voru upphafið af þeim klofningi sem skiptir fylgjendum trúarinnar í tvær fylkingar: súnníta og sjíta. Þeir sem studdu Abu Bakr í að taka við af Múhameð eru í raun hópur sem í dag nefnast súnnítar. Stuðningsmenn Ali kallast sjítar. Súnnítar eru mun fjölmennari en sjítar.

Abu Bakr tók á endanum við af Múhameð og gegndi fyrstur manna titli kalífa. Kalífi er í raun veraldlegur leiðtogi múslima sem þiggur umboð sitt frá guðinum Allah. Ali mótmælti því ekki að Abu Bakr yrði gerður að kalífa. Hann átti þó eftir að verða fjórði og síðasti kalífinn í Rashidun-kalífaveldinu eftir dauða Abu Bakr árið 634. Þá var hins vegar orðið of seint að koma í veg fyrir þann klofning sem hafði skipað múslimum í þær tvær fylkingar sem enn þann dag í dag takast á.

Heimildir:

• Al-Azami, Muhammad M. The History Of The Qur'anic Text. Leicester: UK Islamic Academy, 2003.
• Campo, Juan E. Encyclopedia of Islam. New York: Checkmark Publishing, 2009.
• Abu Bakr - New World Encyclopedia. (Sótt 25. nóvember 2016).
• Abu Bakr - Wikipedia. (Sótt 25. nóvember 2016).
• Fyrri mynd: The Camel Train.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 3. 1. 2017).
• Seinni mynd: Doorof Abu Bakr Mosque in Madina.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 3. 1. 2017).

---

Þetta svar var unnið í námskeiðinu MAF101G Saga Miðausturlanda I haustið 2016. Þórir Jónsson Hraundal hafði umsjón með námskeiðinu.

Upprunalega spurningin var almenns eðlis (um uppruna og fyrstu ár íslams) og er hér svarað að hluta og einnig í öðrum svörum á Vísindavefnum.

...