Hvað er þvagefni?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er þvagefni?
Þvagefni er lífrænt efnasamband sem finnst í þvagi spendýra. Á mörgum erlendum málum kallast það urea en það er dregið af orðinu urine sem er almennt heiti um vökvann sem myndast í nýrum hryggdýra. Í daglegu tali köllum við hann þvag eða piss.

Efnaformúla þvagefnis er CO(NH₂)₂. Það er lit- og lyktarlaust og leysist afar vel í vatni. Þegar þvagefni brotnar niður myndast meðal annars ammóníak (NH₃) sem á mestan þátt í einkennandi lykt af þvagi sem hefur fengið að standa um nokkra hríð.

Þvagefni er úrgangsefni sem myndast í öllum spendýrum. Hlutverk þess er að binda ammóníak sem losnar þegar amínósýrum er sundrað, en þær eru grunneiningar prótína.

Þvagefni var fyrsta svonefnda lífefnið sem tókst að búa til á tilraunastofu. Það gerðist árið 1882 og heiðurinn að því átti þýski efnafræðingurinn Friedrich Wöhler (1800-1882). Lífefni eru lífræn efnasambönd sem myndast við efnaskipti í frumum lífvera. Það þóttu nokkur tíðindi þegar Wöhler tókst að framleiða þvagefni enda hafði áður verið talið að lífefni yrðu aðeins til í lífverum.

Á hverju ári eru framleidd hundruð þúsunda tonna af þvagefni í efnaverksmiðjum víða um heim. Rúmlega helmingur þess er notaður í tilbúinn áburð. Plöntur þurfa á nitri (N, einnig nefnt köfnunarefni) að halda til vaxtar og viðgangs og það fá þær úr ammmóníakinu sem myndast þegar þvagefni brotnar niður. Tilbúið þvagefni er einnig notað við plastframleiðslu og enn fremur er því blandað í fóðurbæti fyrir kýr. Jórturdýr geta nefnilega unnið verulega hluta af nauðsynlegu köfnunarefni úr þvagefni.

Myndir:

• Yfirlitsmynd: dialogue.earth. (Sótt 26.05.2025).
• What are urea fertilizers? (Sótt 26.05.2025).

Hægt er að lesa meira um þvagefni í svari við spurningunni Hvað er keyta? en þetta svar byggir einmitt á því....