Hvað gerðist í Tunguska í Síberíu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað gerðist í Tunguska í Síberíu?
Snemma morguns þann 30. júní árið 1908 heyrðist gríðarleg sprenging nálægt ánum Tunguska í Mið-Síberíu. Svæðið er frekar strjálbýlt, eiginlega eyðimörk að mestu, en þó var þar statt fólk sem varð vitni að atburðinum. Vitnin sögðu að þeim sýndist sem stór eldbolti flygi yfir himininn sem var albjartur og húsin byrjuðu að skjálfa líkt og kominn væri jarðskjálfti. Í kjölfarið fylgdi heitur vindsveipur sem var svo öflugur að fólk kastaðist til jarðar. Fólkið sagði að ljósið hefði verið sterkari en sólin og víst var það sterkt því að það sást alla leiðina til Vestur-Evrópu. Mörg þúsund dýr dóu við sprenginguna en óvíst er hversu margir menn létu lífið.

Lengi vel var óljóst hvað olli sprengingunni en kenningar um það voru margar. Sumir töldu að hér hefði fljúgandi furðuhlutur verið á ferð og brotlent eða að geimverur hefðu varpað öflugri sprengju á jörðina. Flestir voru þó jarðbundnari og töldu að loftsteinn hefði rekist á jörðina með þessum afleiðingum.

Vísindamenn fóru ekki að rannsaka staðinn fyrr en 20 árum síðar. Þá sáu þeir að barrskógur á um 2000 ferkílómetra svæði (tvisvar sinnum stærra en Langjökull!) hafði eyðilagst í sprenging-unni. Sérfræðingarnir voru nokkuð vissir um að hér hafði lofsteinn verið á ferðinni en það truflaði þá að þeir fundu hvergi neina gíga. Loftsteinar skilja yfirleitt eftir sig gíga ef þeir rekast á plánetur eins og sjá má tunglinu sem er alsett holum ("gígum") eftir að loftsteinar hafa rekist á það. Atburðirnir í Tunguska eru því enn nokkuð dularfullir.

Sérfræðingar geta því aðeins getið sér til um það hvers konar sprenging hér hafi verið á ferðinni. Líklegast er talið að loftsteinn eða hluti af halastjörnu hafi komist inn í gufuhvolf jarðar. Á leið sinni til jarðar hefur loftsteinninn hitnað mikið eins og aðrir loftsteinar vegna núningsins sem myndast þegar hann kemur inn í gufuhvolfið. Þessi ógnarhiti varð til þess að loftsteinninn hefur brotnað eða sprungið í bita. Í sprengingunni hafa myndast þrýstibylgjur á yfirborði jarðar en loftsteinninn hefur orðið að möl sem rigndi yfir svæðið og dreifðist með vindum. Af þessum ástæðum mynduðust ekki gígar og gasið sem myndaðist við sprenginguna lýsti upp himininn lengi á eftir.

Ólíklegra er talið að um halastjörnu hafi verið að ræða því þær eru yfirleitt úr ís og hitinn sem myndast þegar halastjarna kemur inn gufuhvolfið hefði sennilegast brætt hana og hún hreinlega gufað upp.

Talið er að loftsteinninn hafi verið á bilinu 100.000 til 1.000.000 tonna þungur og að hann hafi ferðast um gufuhvolfið á um 100.000 kílómetra hraða á klukkustund. Reiknað hefur verið út að 60 metra breiður loftsteinn sem fellur að jörðu með 45° aðfallshorni mundi springa um 6,5 kílómetra frá yfirborði jarðar.

Sérfræðingar halda að sprengingin hafi jafnast á við 15 megatonna kjarnorkusprengingu en það er þúsund sinnum öflugri sprenging en þegar Bandaríkjamenn vörpuðu kjarnorkusprengju á Hiroshima í Japan árið 1945.

Stjörnufræðingar hafa fundið fleiri hundruð loftsteina og halastjörnur sem eru á braut nálægt jörðu. Í versta falli myndi stór hluti af lífinu á jörðinni þurrkast út ef þeir rækjust á jörðina. Talið er að risaeðlur hafi horfið fyrir 65 milljónum ára, meðal annars vegna þess að loftsteinn hafi rekist á jörðina. Við sprenginguna sem verður við áreksturinn þyrlast ryk og gas upp í gufuhvolf jarðar og getur skyggt á sólina í fleiri mánuði og jafnvel ár. Þá verður dimmt og kalt á jörðinni og plöntur og dýr deyja. Að meðaltali rekst loftsteinn á jörðina á 300.000 ára fresti.

Heimild

Britannica Online

Myndin úr skóginum fengum við af vefsetrinu Tunguska homepage. Skýringamyndina fundum við á sama vefsetri enn á eftirfarandi slóð.

...