Hvernig flyst koltvíoxíð með blóði til öndunarfæra?
CO2 eða koltvíoxíð er lokaafurð í efnaskiptum vefja. Þetta efni myndast við bruna í frumum (sjá svar sama höfundar um innri öndun) og berst með einföldu flæði frá frumunum sem mynda það í blóðið í nálægum æðum, það er að segja frá svæðum með meiri styrk efnisins til svæða með minni styrk.
Koltvíoxíð er úrgangsefni og því nauðsynlegt að það safnist ekki fyrir í líkamanum, hvorki í vefjum né blóði. Leið líkamans til þess að losa sig við koltvíoxíð er með blóðrásinni til lungna eins og lesa má um í svari sama höfundar við spurningu um hringrás blóðsins, og þaðan út um nef eða munn.
Koltvíoxíð flyst með blóðinu á þrenns konar formi. Í fyrsta lagi flyst um 7% af því uppleyst í blóðvökvanum sem koltvíoxíð. Í öðru lagi flyst um 23% af því bundið við prótínhluta blóðrauðasameinda sem hafa flutt súrefni frá lungum til vefja. Slíkur blóðrauði er kallaður karbamínóblóðrauði. Megnið af koltvíoxíði, eða um 70%, flyst aftur á móti sem vetnisbíkarbónatjón (HCO3-) í blóðvökva. Myndun þessarar jónar fer fram í blóðvökva þegar koltvíoxíð hefur flætt þangað frá vefjum, gengið í samband við vatn (H2O) og myndað kolsýru (H2CO3) inni í rauðkornum. Sýran klofnar síðan í vetnisjón (H+) og vetnisbíkarbónatjón (HCO3-) sem flæða úr rauðkornunum í blóðvökvann.
Þegar komið er til lungna snúast öll þessi hvörf við. Í fyrsta lagi flæðir uppleyst koltvíoxíð úr blóðvökva í lungnablöðrur. Í öðru lagi klofnar karbamínóblóðrauði í blóðrauða og koltvíoxíð sem flæðir í lungnablöðrur. Í þriðja og síðasta lagi tengjast vetnisjón og vetnisbíkarbónatjón í kolsýru sem klofnar nú í koltvíoxíð og vatn og þetta koltvíoxíð flæðir sömuleiðis úr blóðinu í lungnablöðrur.
Þegar við öndum frá okkur berst allt þetta koltvíoxíð úr lungnablöðrunum, upp öndunarveginn, út um nefið eða munninn og í andrúmsloftið. Þar með höfum við losað okkur við úrgangsefnið sem myndaðist í vefjum okkar við efnaskipti frumnanna.
Heimild:
Gerard J. Tortora (1997): Introduction to the Human Body - The Essentials of Anatomy and Physiology. Menlo Park, California: Benjamin Cummings.
Þuríður Þorbjarnardóttir. „Hvernig flyst koltvíoxíð frá vefjum til lungna?“ Vísindavefurinn, 3. apríl 2003. Sótt 18. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=3307.
Þuríður Þorbjarnardóttir. (2003, 3. apríl). Hvernig flyst koltvíoxíð frá vefjum til lungna? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=3307
Þuríður Þorbjarnardóttir. „Hvernig flyst koltvíoxíð frá vefjum til lungna?“ Vísindavefurinn. 3. apr. 2003. Vefsíða. 18. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=3307>.
Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Sólin
Rís 05:43 • sest 21:13
Tunglið
Rís 13:37 • Sest 06:11
Flóð
Árdegis: 02:59 • Síðdegis: 15:47
Fjara
Árdegis: 09:39 • Síðdegis: 21:50
Þegar komið er til lungna snúast öll þessi hvörf við. Í fyrsta lagi flæðir uppleyst koltvíoxíð úr blóðvökva í lungnablöðrur. Í öðru lagi klofnar karbamínóblóðrauði í blóðrauða og koltvíoxíð sem flæðir í lungnablöðrur. Í þriðja og síðasta lagi tengjast vetnisjón og vetnisbíkarbónatjón í kolsýru sem klofnar nú í koltvíoxíð og vatn og þetta koltvíoxíð flæðir sömuleiðis úr blóðinu í lungnablöðrur.
Þegar við öndum frá okkur berst allt þetta koltvíoxíð úr lungnablöðrunum, upp öndunarveginn, út um nefið eða munninn og í andrúmsloftið. Þar með höfum við losað okkur við úrgangsefnið sem myndaðist í vefjum okkar við efnaskipti frumnanna.
Heimild:
Gerard J. Tortora (1997): Introduction to the Human Body - The Essentials of Anatomy and Physiology. Menlo Park, California: Benjamin Cummings.
