Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Hambjallan eða hamgæra (lat. Reesa vespulae) er af ættbálki bjalla (Coleoptera) sem er tegundaauðugasti ættbálkur dýraríkisins og telur um 400 þúsund tegundir. Hér á landi finnast rétt tæplega 200 tegundir en auk þess hafa verið greindar rúmlega 100 tegundir sem borist hafa sem flækingar.
Nafnið hambjalla er dregið af hamskiptum hennar. Meðan hún er á lirfustiginu skiptir bjallan um ham 5-7 sinnum og skilur haminn eftir þar sem hún hefur verið. Hambjalla fannst í fyrsta skiptið á Íslandi árið 1974 í húsakynnum Náttúrufræðistofnunar.
Bjöllur þessar eru 3-4 millimetrar á lengd. Ástæðan fyrir því að hambjallan lifir í híbýlum okkar er einfaldlega sú að henni líður vel í húsum. Þar er oftast nægt fæðuframboð allan ársins hring og umhverfisaðstæður henta henni vel. Þær geta leynst víða eins og til dæmis í skápum, gluggakistum gamalla húsa og víða þar sem gott skjól er að finna.
Tjón af völdum þessara dýra í híbýlum okkar er sáralítið. Lirfur tegundarinnar nærast einkum á dýraleifum og þá einkum á skordýraleifum. Það eru aðallega fullorðnu dýrin sem geta valdið einhverju tjóni en það er nær einungis bundið við ýmis náttúrugripasöfn þar sem bjöllurnar geta valdið skemmdum á safngripum með því að gera sér mat úr próteini í hamnum á uppstoppuðum dýrum.
Hambjalla (l. Reesa vespulae).
Myndin af hambjöllunni var á vefsetrinu www.dermestidae.com
Jón Már Halldórsson. „Hvað er hambjalla? Því þrífst hún í hýbýlum manna? Getur hún valdið skaða?“ Vísindavefurinn, 18. apríl 2002, sótt 2. desember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=2318.
Jón Már Halldórsson. (2002, 18. apríl). Hvað er hambjalla? Því þrífst hún í hýbýlum manna? Getur hún valdið skaða? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=2318
Jón Már Halldórsson. „Hvað er hambjalla? Því þrífst hún í hýbýlum manna? Getur hún valdið skaða?“ Vísindavefurinn. 18. apr. 2002. Vefsíða. 2. des. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=2318>.