Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:40 • sest 21:16 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 15:13 • Sest 05:59 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 03:57 • Síðdegis: 16:31 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 10:23 • Síðdegis: 22:34 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Félagsvísindi Félagsvísindi almennt

Hafa sjónvarp, tónlistarmyndbönd og tónlist, slæm áhrif á börn og unglinga?

Guðbjörg Hildur Kolbeins

Þessi spurning er of víðtæk til að hægt sé að gera henni ítarleg skil á Vísindavefnum og verður hér aðeins stiklað á stóru.

Frá upphafsdögum sjónvarps, upp úr 1950, hafa fræðimenn og foreldrar barna og unglinga haft áhyggjur af hugsanlegum neikvæðum áhrifum miðilsins á þroska, viðhorf og hegðun ungmenna. Hefur fólk aðallega beint sjónum sínum að áhrifum ofbeldisefnis á börn og unglinga. Í tæplega hálfa öld hafa vísindamenn um allan heim rannsakað áhrif ofbeldis í sjónvarpi og kvikmyndum á árásar- og afbrotahneigð barna.



Tommi og Jenni

Niðurstöðurnar úr öllum þessum rannsóknum, óháð því hvernig þær voru framkvæmdar, hafa nær alltaf verið þær sömu, það er að því meira sem börn og unglingar horfi á ofbeldi í sjónvarpi, því árásarhneigðari séu þau. Sem dæmi má nefna að rannsókn á þriggja til fjögurra ára gömlum börnum í Bandaríkjunum sýndi að því meira ofbeldi sem börnin horfðu á, því líklegri voru þau til að beita ofbeldi þegar þau léku sér við önnur börn. Jafnframt benda niðurstöður þekktrar langtímarannsóknar til að eftir því sem börn á aldrinum sex til níu ára horfi meira á ofbeldi, því meiri líkur séu á að þau beiti aðra ofbeldi þegar þau komast á fullorðinsár og fremji jafnvel glæpi.

Niðurstöður íslenskrar rannsóknar á áhrifum ofbeldis í myndmiðlum á árásarhneigð unglinga á aldrinum 13 til 15 ára, eru í fullu samræmi við niðurstöður erlendra rannsókna, það er að segja þeir unglingar sem horfa mikið á ofbeldisefni, beita oftar aðra ofbeldi en jafnaldrar þeirra sem horfa minna á ofbeldisefni.

Talið er að áhrif ofbeldis í sjónvarpi séu mest á börn undir sex ára aldri en því hefur einnig verið haldið fram að börn á aldrinum átta til níu ára séu í sérstökum áhættuhópi. Einnig verða börn fyrir meiri áhrifum ef að þau finna til samkenndar með þeim sem beita ofbeldi í sjónvarpsþáttum, ef þeim finnst ofbeldið vera réttlætanlegt og ef þeim þykir ofbeldið vera raunverulegt.

Sjónvarpsefni hefur ekki eingöngu áhrif á árásarhneigð barna heldur er einnig vitað að þau börn sem horfa mikið á sjónvarp séu líklegri til að þjást af þunglyndi, streitu, áfallastreituröskun og andlegri vanlíðan. Í rannsókn, sem framkvæmd var í Miðvesturríkjum Bandaríkjanna, kom fram að sex af hverjum tíu foreldrum barna á aldrinum tveggja til sautján ára sem þátt tóku í rannsókninni, sögðu að börn þeirra óttuðust að það sem þau hefðu séð í sjónvarpi gæti komið fyrir þau sjálf. Í annarri rannsókn á áhrifum sjónvarpsefnis á börn sögðust 75% barnanna sem spurð voru, hafa orðið verulega skelkuð eftir að hafa séð eitthvað óhugnanlegt í sjónvarpi.

Erfitt hefur reynst að mæla nákvæmlega hversu mikið börn og unglingar hlusta á tónlist en áætlað er þau hlusti á tónlist í um það bil þrjár til fjórar klukkustundir á dag og horfi auk þess á tónlistarmyndbönd í hálftíma til viðbótar. Áratugum saman hafa foreldrar talið að tónlist gæti haft slæm áhrif á börn og unglinga. Árið 1985, til dæmis, barðist Tipper Gore, eiginkona fyrrum varaforseta Bandaríkjanna, fyrir því ásamt öðrum bandarískum foreldrum að viðvörunarmerki yrðu sett á tónlistarefni sem innihélt klúra texta. Spjótin hafa aðallega beinst að þungarokki og svokölluðu „gangsterrappi“, sérstaklega vegna þess að þeir unglingar sem drepið hafa skólafélaga sína hafa margir hverjir hlustað á slíka tónlist. Þessa umræðu ber á góma í þekktri heimildamynd, Bowling for Columbine eftir kvikmyndagerðarmanninn Michael Moore, þar sem meðal annars er fjallað um meint áhrif tónlistar Marilyns Mansons á ofbeldishneigð ungmenni og rætt við Manson sjálfan.

Á undanförnum árum hafa rannsóknir ítrektað sýnt að unglingar sem hlusta mikið á þungarokk, fá lægri einkunnir í skóla en jafnaldrar þeirra. Þeir eru einnig iðulega upp á kant við foreldra sína, eru líklegir til að nota fíkniefni, keyra undir áhrifum áfengis eða lyfja og stunda óábyrgt kynlíf. Hegðun stráka sem hlusta mikið á þungarokk einkennist oft af hegðun kennd við „macho“og kvenfyrirlitningu. Í rannsókn sem gerð var á rúmlega 200 áströlskum ungmennum kom fram að meðal þungarokksaðdáenda höfðu 20% pilta og 60% stúlkna reynt að stytta sér aldur eða reynt að meiða sig. Þessar tölur voru mun lægri fyrir þau ungmenni sem hlustuðu á popptónlist.

Varast ber að draga þá ályktun út frá niðurstöðum þessara rannsókna að allir unglingar sem hlusta á þungarokk verði fyrir slæmum áhrifum. Svo er alls ekki. Líklegra er talið að þungarokkið veiti þeim unglingum sem til dæmis gengur illa í skóla, staðfestingu á viðhorfum sínum til heimsins og umhverfis síns. Þar sem tónlist hefur töluverð áhrif á skap unglinga og tilfinningar þeirra, getur þungarokk og aðrar óhefðbundnari tegundir rokktónlistar (til dæmis dauðarokk) aukið á þunglyndi þeirra sem þegar þjást af þunglyndi og þannig óbeint valdið sjálfsvígum.

Áður hefur höfundur fjallað um áhrif tónlistarmyndbanda á börn hér á Vísindavefnum, en því er við að bæta að niðurstöður tilrauna hafa sýnt að piltar sem horfa á tónlistarmyndbönd sem sýna ofbeldi, verða jákvæðari gagnvart beitingu ofbeldis. Einnig höfðu myndböndin slæm áhrif á viðhorf piltanna í garð kvenna enda eru konur oft hlutgerðar eða í hlutverki fórnarlamba í tónlistarmyndböndum.


Svör eftir sama höfund á Vísindavefnum um tengt efni:


Myndir:

Höfundur

Guðbjörg Hildur Kolbeins

doktor í fjölmiðlafræði

Útgáfudagur

30.7.2003

Spyrjandi

Bjartey Ásmundsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Guðbjörg Hildur Kolbeins. „Hafa sjónvarp, tónlistarmyndbönd og tónlist, slæm áhrif á börn og unglinga?“ Vísindavefurinn, 30. júlí 2003. Sótt 19. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=3622.

Guðbjörg Hildur Kolbeins. (2003, 30. júlí). Hafa sjónvarp, tónlistarmyndbönd og tónlist, slæm áhrif á börn og unglinga? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=3622

Guðbjörg Hildur Kolbeins. „Hafa sjónvarp, tónlistarmyndbönd og tónlist, slæm áhrif á börn og unglinga?“ Vísindavefurinn. 30. júl. 2003. Vefsíða. 19. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=3622>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hafa sjónvarp, tónlistarmyndbönd og tónlist, slæm áhrif á börn og unglinga?
Þessi spurning er of víðtæk til að hægt sé að gera henni ítarleg skil á Vísindavefnum og verður hér aðeins stiklað á stóru.

Frá upphafsdögum sjónvarps, upp úr 1950, hafa fræðimenn og foreldrar barna og unglinga haft áhyggjur af hugsanlegum neikvæðum áhrifum miðilsins á þroska, viðhorf og hegðun ungmenna. Hefur fólk aðallega beint sjónum sínum að áhrifum ofbeldisefnis á börn og unglinga. Í tæplega hálfa öld hafa vísindamenn um allan heim rannsakað áhrif ofbeldis í sjónvarpi og kvikmyndum á árásar- og afbrotahneigð barna.



Tommi og Jenni

Niðurstöðurnar úr öllum þessum rannsóknum, óháð því hvernig þær voru framkvæmdar, hafa nær alltaf verið þær sömu, það er að því meira sem börn og unglingar horfi á ofbeldi í sjónvarpi, því árásarhneigðari séu þau. Sem dæmi má nefna að rannsókn á þriggja til fjögurra ára gömlum börnum í Bandaríkjunum sýndi að því meira ofbeldi sem börnin horfðu á, því líklegri voru þau til að beita ofbeldi þegar þau léku sér við önnur börn. Jafnframt benda niðurstöður þekktrar langtímarannsóknar til að eftir því sem börn á aldrinum sex til níu ára horfi meira á ofbeldi, því meiri líkur séu á að þau beiti aðra ofbeldi þegar þau komast á fullorðinsár og fremji jafnvel glæpi.

Niðurstöður íslenskrar rannsóknar á áhrifum ofbeldis í myndmiðlum á árásarhneigð unglinga á aldrinum 13 til 15 ára, eru í fullu samræmi við niðurstöður erlendra rannsókna, það er að segja þeir unglingar sem horfa mikið á ofbeldisefni, beita oftar aðra ofbeldi en jafnaldrar þeirra sem horfa minna á ofbeldisefni.

Talið er að áhrif ofbeldis í sjónvarpi séu mest á börn undir sex ára aldri en því hefur einnig verið haldið fram að börn á aldrinum átta til níu ára séu í sérstökum áhættuhópi. Einnig verða börn fyrir meiri áhrifum ef að þau finna til samkenndar með þeim sem beita ofbeldi í sjónvarpsþáttum, ef þeim finnst ofbeldið vera réttlætanlegt og ef þeim þykir ofbeldið vera raunverulegt.

Sjónvarpsefni hefur ekki eingöngu áhrif á árásarhneigð barna heldur er einnig vitað að þau börn sem horfa mikið á sjónvarp séu líklegri til að þjást af þunglyndi, streitu, áfallastreituröskun og andlegri vanlíðan. Í rannsókn, sem framkvæmd var í Miðvesturríkjum Bandaríkjanna, kom fram að sex af hverjum tíu foreldrum barna á aldrinum tveggja til sautján ára sem þátt tóku í rannsókninni, sögðu að börn þeirra óttuðust að það sem þau hefðu séð í sjónvarpi gæti komið fyrir þau sjálf. Í annarri rannsókn á áhrifum sjónvarpsefnis á börn sögðust 75% barnanna sem spurð voru, hafa orðið verulega skelkuð eftir að hafa séð eitthvað óhugnanlegt í sjónvarpi.

Erfitt hefur reynst að mæla nákvæmlega hversu mikið börn og unglingar hlusta á tónlist en áætlað er þau hlusti á tónlist í um það bil þrjár til fjórar klukkustundir á dag og horfi auk þess á tónlistarmyndbönd í hálftíma til viðbótar. Áratugum saman hafa foreldrar talið að tónlist gæti haft slæm áhrif á börn og unglinga. Árið 1985, til dæmis, barðist Tipper Gore, eiginkona fyrrum varaforseta Bandaríkjanna, fyrir því ásamt öðrum bandarískum foreldrum að viðvörunarmerki yrðu sett á tónlistarefni sem innihélt klúra texta. Spjótin hafa aðallega beinst að þungarokki og svokölluðu „gangsterrappi“, sérstaklega vegna þess að þeir unglingar sem drepið hafa skólafélaga sína hafa margir hverjir hlustað á slíka tónlist. Þessa umræðu ber á góma í þekktri heimildamynd, Bowling for Columbine eftir kvikmyndagerðarmanninn Michael Moore, þar sem meðal annars er fjallað um meint áhrif tónlistar Marilyns Mansons á ofbeldishneigð ungmenni og rætt við Manson sjálfan.

Á undanförnum árum hafa rannsóknir ítrektað sýnt að unglingar sem hlusta mikið á þungarokk, fá lægri einkunnir í skóla en jafnaldrar þeirra. Þeir eru einnig iðulega upp á kant við foreldra sína, eru líklegir til að nota fíkniefni, keyra undir áhrifum áfengis eða lyfja og stunda óábyrgt kynlíf. Hegðun stráka sem hlusta mikið á þungarokk einkennist oft af hegðun kennd við „macho“og kvenfyrirlitningu. Í rannsókn sem gerð var á rúmlega 200 áströlskum ungmennum kom fram að meðal þungarokksaðdáenda höfðu 20% pilta og 60% stúlkna reynt að stytta sér aldur eða reynt að meiða sig. Þessar tölur voru mun lægri fyrir þau ungmenni sem hlustuðu á popptónlist.

Varast ber að draga þá ályktun út frá niðurstöðum þessara rannsókna að allir unglingar sem hlusta á þungarokk verði fyrir slæmum áhrifum. Svo er alls ekki. Líklegra er talið að þungarokkið veiti þeim unglingum sem til dæmis gengur illa í skóla, staðfestingu á viðhorfum sínum til heimsins og umhverfis síns. Þar sem tónlist hefur töluverð áhrif á skap unglinga og tilfinningar þeirra, getur þungarokk og aðrar óhefðbundnari tegundir rokktónlistar (til dæmis dauðarokk) aukið á þunglyndi þeirra sem þegar þjást af þunglyndi og þannig óbeint valdið sjálfsvígum.

Áður hefur höfundur fjallað um áhrif tónlistarmyndbanda á börn hér á Vísindavefnum, en því er við að bæta að niðurstöður tilrauna hafa sýnt að piltar sem horfa á tónlistarmyndbönd sem sýna ofbeldi, verða jákvæðari gagnvart beitingu ofbeldis. Einnig höfðu myndböndin slæm áhrif á viðhorf piltanna í garð kvenna enda eru konur oft hlutgerðar eða í hlutverki fórnarlamba í tónlistarmyndböndum.


Svör eftir sama höfund á Vísindavefnum um tengt efni:


Myndir:...