Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:19 • sest 21:35 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 25:18 • Sest 04:56 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:07 • Síðdegis: 19:24 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:08 • Síðdegis: 13:14 í Reykjavík
Visit the English version
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Flokkun:

Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvað merkir að vera "á höttunum eftir einhverju"?

Guðrún Kvaran

Orðatiltækið að vera á höttunum eftir e-u er notað í merkingunni að ‘vera á hnotskóg eftir e-u, reyna að ná í e-ð, svipast um eftir e-u’. Dæmi um það eru til í söfnum Orðabókar Háskólans frá því á 19. öld. Samkvæmt elstu dæmum virðist merkingin upphaflega hafa verið að ‘vera á verði, hafa gætur á’.

Ósennilegt er að höttur merki hér ‘höfuðfat, hetta’. Í Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magnússonar (1989:414) er talið líklegra að um sé að ræða ummyndun úr *hottur (stjörnumerkt mynd merkir að engin dæmi hafa fundist um hana) og orðið sé þá skylt nýnorsku hott, hutt ‘þúfa, hnjótur, grashnotti’ og færeysku høttur ‘þúfa’. Orðatiltækið að vera á höttunum eftir e-u merkir þá bókstaflega að ‘vera á njósn uppi á hæð eða hól til að fylgjast með einhverju’.

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

9.12.2005

Spyrjandi

Eyjólfur Guðmundsson, f. 1988

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvað merkir að vera "á höttunum eftir einhverju"?“ Vísindavefurinn, 9. desember 2005. Sótt 25. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=5473.

Guðrún Kvaran. (2005, 9. desember). Hvað merkir að vera "á höttunum eftir einhverju"? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=5473

Guðrún Kvaran. „Hvað merkir að vera "á höttunum eftir einhverju"?“ Vísindavefurinn. 9. des. 2005. Vefsíða. 25. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=5473>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað merkir að vera "á höttunum eftir einhverju"?
Orðatiltækið að vera á höttunum eftir e-u er notað í merkingunni að ‘vera á hnotskóg eftir e-u, reyna að ná í e-ð, svipast um eftir e-u’. Dæmi um það eru til í söfnum Orðabókar Háskólans frá því á 19. öld. Samkvæmt elstu dæmum virðist merkingin upphaflega hafa verið að ‘vera á verði, hafa gætur á’.

Ósennilegt er að höttur merki hér ‘höfuðfat, hetta’. Í Íslenskri orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magnússonar (1989:414) er talið líklegra að um sé að ræða ummyndun úr *hottur (stjörnumerkt mynd merkir að engin dæmi hafa fundist um hana) og orðið sé þá skylt nýnorsku hott, hutt ‘þúfa, hnjótur, grashnotti’ og færeysku høttur ‘þúfa’. Orðatiltækið að vera á höttunum eftir e-u merkir þá bókstaflega að ‘vera á njósn uppi á hæð eða hól til að fylgjast með einhverju’. ...