Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 03:28 • sest 23:24 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 16:17 • Sest 03:22 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 02:40 • Síðdegis: 15:22 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 09:05 • Síðdegis: 21:33 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði

Hvort eru hýenur skyldari hundum eða köttum?

Margrét Björk Sigurðardóttir

Hýenur mynda sína eigin ætt, hýenuætt (Hyaenidae) sem tilheyrir ættbálki rándýra (Carnivora) og undirættbálki kattlegra dýra (Feliformia). Ætt kattardýra (Felidae) tilheyrir einnig þessum undirættbálki. Hundaættin (Canidae) tilheyrir hins vegar undirættbálki hundlegra dýra (Caniformia). Hýenur eru því skyldari köttum heldur en hundum.

Til þess að skýra þetta nánar má skoða eftirfarandi töflu:

FlokkunHýenurKettirHundar
RíkiAnimaliaAnimaliaAnimalia
FylkingChordataChordataChordata
FlokkurMammaliaMammaliaMammalia
ÆttbálkurCarnivoraCarnivoraCarnivora
UndirættbálkurFeliformiaFeliformiaCaniformia
ÆttHyaenidaeFelidaeCanidae



Þrátt fyrir þennan skyldleika hýena við ketti, þá er ýmislegt í atferli þeirra sem er töluvert frábrugðið köttum. Þessi skyldleiki er því alls ekki augljós við fyrstu sýn. Ólíkt flestum kattardýrum eru hýenur hópdýr sem mynda formfasta hópa með vel skilgreindu félagskerfi. Mikil stéttaskipting er innan hópsins og er honum venjulega stýrt af einu ráðandi karldýri og einu ráðandi kvendýri. Sú aðferð hýena að veiða saman í hópum hefur reynst þeim vel og ráða þær vel við bráð sem er mun öflugri að líkamlegum burðum en þær.

Ólíkt þessu eru flest kattardýr einfarar sem helga sér óðöl og veiða einsömul. Mikilvægasta undantekningin frá þessu eru auðvitað ljónin (Panthera leo), en þau lifa í hópum þar sem ljónynjurnar sjá um veiðar og ala ungviðið upp í sameiningu. Þetta hóplíferni er mun algengara meðal hunddýra og má þar til dæmis nefna úlfa (Canis lupus) og afríska villihunda (Lycaon pictus). Líkt og hýenur lifa þeir í þéttum hópum með formfast félagskerfi og stunda veiðar í sameiningu. Það er því auðvelt að sjá í hverju misskilningurinn liggur. Erfðafræðilegar og líffærafræðilegar rannsóknir hafa hins vegar skorið eindregið úr um að hýenur eru í raun skyldari köttum en hundum þó að þeim svipi til hunda í útliti og háttum.

Nánar má lesa um hýenur, hunda og ketti í eftirfarandi svörum á Vísindavefnum:

Mynd: Wikimedia Commons

Höfundur

Margrét Björk Sigurðardóttir

Margrét Björk Sigurðardóttir

líffræðingur

Útgáfudagur

17.4.2008

Spyrjandi

Sesselja Fanneyjardóttir, f. 1994

Efnisorð

Tilvísun

Margrét Björk Sigurðardóttir. „Hvort eru hýenur skyldari hundum eða köttum?“ Vísindavefurinn, 17. apríl 2008. Sótt 30. maí 2023. http://visindavefur.is/svar.php?id=7356.

Margrét Björk Sigurðardóttir. (2008, 17. apríl). Hvort eru hýenur skyldari hundum eða köttum? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=7356

Margrét Björk Sigurðardóttir. „Hvort eru hýenur skyldari hundum eða köttum?“ Vísindavefurinn. 17. apr. 2008. Vefsíða. 30. maí. 2023. <http://visindavefur.is/svar.php?id=7356>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvort eru hýenur skyldari hundum eða köttum?
Hýenur mynda sína eigin ætt, hýenuætt (Hyaenidae) sem tilheyrir ættbálki rándýra (Carnivora) og undirættbálki kattlegra dýra (Feliformia). Ætt kattardýra (Felidae) tilheyrir einnig þessum undirættbálki. Hundaættin (Canidae) tilheyrir hins vegar undirættbálki hundlegra dýra (Caniformia). Hýenur eru því skyldari köttum heldur en hundum.

Til þess að skýra þetta nánar má skoða eftirfarandi töflu:

FlokkunHýenurKettirHundar
RíkiAnimaliaAnimaliaAnimalia
FylkingChordataChordataChordata
FlokkurMammaliaMammaliaMammalia
ÆttbálkurCarnivoraCarnivoraCarnivora
UndirættbálkurFeliformiaFeliformiaCaniformia
ÆttHyaenidaeFelidaeCanidae



Þrátt fyrir þennan skyldleika hýena við ketti, þá er ýmislegt í atferli þeirra sem er töluvert frábrugðið köttum. Þessi skyldleiki er því alls ekki augljós við fyrstu sýn. Ólíkt flestum kattardýrum eru hýenur hópdýr sem mynda formfasta hópa með vel skilgreindu félagskerfi. Mikil stéttaskipting er innan hópsins og er honum venjulega stýrt af einu ráðandi karldýri og einu ráðandi kvendýri. Sú aðferð hýena að veiða saman í hópum hefur reynst þeim vel og ráða þær vel við bráð sem er mun öflugri að líkamlegum burðum en þær.

Ólíkt þessu eru flest kattardýr einfarar sem helga sér óðöl og veiða einsömul. Mikilvægasta undantekningin frá þessu eru auðvitað ljónin (Panthera leo), en þau lifa í hópum þar sem ljónynjurnar sjá um veiðar og ala ungviðið upp í sameiningu. Þetta hóplíferni er mun algengara meðal hunddýra og má þar til dæmis nefna úlfa (Canis lupus) og afríska villihunda (Lycaon pictus). Líkt og hýenur lifa þeir í þéttum hópum með formfast félagskerfi og stunda veiðar í sameiningu. Það er því auðvelt að sjá í hverju misskilningurinn liggur. Erfðafræðilegar og líffærafræðilegar rannsóknir hafa hins vegar skorið eindregið úr um að hýenur eru í raun skyldari köttum en hundum þó að þeim svipi til hunda í útliti og háttum.

Nánar má lesa um hýenur, hunda og ketti í eftirfarandi svörum á Vísindavefnum:

Mynd: Wikimedia Commons...