Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:51 • sest 21:06 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 09:47 • Sest 06:52 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 00:02 • Síðdegis: 12:48 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 06:36 • Síðdegis: 18:53 í Reykjavík
Visit the English version
Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun

Flokkun:

Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvað er efst á baugi?

Guðrún Kvaran

Orðasambandið efst á baugi merkir ‘eittvað er efst eða fremst á dagskrá, eitthvað er mikið til umræðu, mikið á dagskrá’. Í orðabók Björns Halldórssonar frá 1814 er orðasambandið í flettunni baugr: það er á baugi ‘á því veltur’. Ýmis tilbrigði koma fram á 19. öld, til dæmis eitthvað er uppi á baugi ‘eitthvað er til umræðu’.

Um orðasambandið má lesa í Mergi málsins eftir Jón G. Friðjónsson sem segir að uppruni og líking séu óljós. Nokkur skyld orðasambönd má finna í fornu máli eins og eiga þann á baugi ‘eiga þess kost’ og ef sá væri á baugi ‘ef því væri að skipta’.

Þegar þetta svar er skrifað, í apríl 2021, má segja að eldgos sé efst á baugi.

Menn höfðu áður fyrr mikla trú á töfrahringum eða -baugum. Þeir voru taldir tákna hringrás lífsins, tengsl og tryggð. Jón nefnir einnig aðra skýringu en hún er sú að baugur vísi hér til hrings sem menn drógu ýmislegt upp á svo að það glataðist ekki.

Heimildir og mynd:

  • Björn Halldórsson.1814. Lexicon Islandico-Latino-Danicum. Havniæ.
  • Jón G. Friðjónsson. 2006. Mergur málsins. Önnur útgáfa, aukin og endurbætt. Mál og mening, Reykjavík.
  • Mynd: JGÞ.

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

28.4.2021

Spyrjandi

Svanborg R. Jónsdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvað er efst á baugi?“ Vísindavefurinn, 28. apríl 2021. Sótt 16. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=81226.

Guðrún Kvaran. (2021, 28. apríl). Hvað er efst á baugi? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=81226

Guðrún Kvaran. „Hvað er efst á baugi?“ Vísindavefurinn. 28. apr. 2021. Vefsíða. 16. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=81226>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvað er efst á baugi?
Orðasambandið efst á baugi merkir ‘eittvað er efst eða fremst á dagskrá, eitthvað er mikið til umræðu, mikið á dagskrá’. Í orðabók Björns Halldórssonar frá 1814 er orðasambandið í flettunni baugr: það er á baugi ‘á því veltur’. Ýmis tilbrigði koma fram á 19. öld, til dæmis eitthvað er uppi á baugi ‘eitthvað er til umræðu’.

Um orðasambandið má lesa í Mergi málsins eftir Jón G. Friðjónsson sem segir að uppruni og líking séu óljós. Nokkur skyld orðasambönd má finna í fornu máli eins og eiga þann á baugi ‘eiga þess kost’ og ef sá væri á baugi ‘ef því væri að skipta’.

Þegar þetta svar er skrifað, í apríl 2021, má segja að eldgos sé efst á baugi.

Menn höfðu áður fyrr mikla trú á töfrahringum eða -baugum. Þeir voru taldir tákna hringrás lífsins, tengsl og tryggð. Jón nefnir einnig aðra skýringu en hún er sú að baugur vísi hér til hrings sem menn drógu ýmislegt upp á svo að það glataðist ekki.

Heimildir og mynd:

  • Björn Halldórsson.1814. Lexicon Islandico-Latino-Danicum. Havniæ.
  • Jón G. Friðjónsson. 2006. Mergur málsins. Önnur útgáfa, aukin og endurbætt. Mál og mening, Reykjavík.
  • Mynd: JGÞ.
...