Hverjar eru elstu fornleifar sem fundist hafa á Íslandi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hverjar eru elstu fornleifar sem fundist hafa á Íslandi?
Einnig var spurt:

Hafa fundist einhverjar fornleifar frá Rómarveldi á Íslandi? Svo sem peningar eða önnur ummerki um að áhrif Rómarveldis hafi náð til landsins með einhverjum hætti?

Elstu fornleifar sem hér hafa fundist eru rómverskir peningar. Þeirra á meðal er rómverskur koparpeningur sem sleginn var í Litlu-Asíu á árunum 270-75 e.Kr. Hann fannst í uppblásnum rústum á Bragðavöllum í Hamarsfirði árið 1933. Í rústunum fundust einnig gripir með ótvíræðum víkingaaldareinkennum. Um þessa fornleifafundi er fjallað nánar í tveimur svörum eftir Orra Vésteinsson við spurningunum Hafa rómverskir munir fundist hér á landi? og Hversu gamall er elsti peningur á Íslandi? Í fyrra svarinu segir meðal annars þetta um peningana:

Tveir þeirra eru úr líklegu, og einn úr ótvíræðu víkingaaldarsamhengi, og því ljóst að fólk hefur haft þá með höndum hér á víkingaöld. Hvort þeir bárust hingað á þeim tíma, með fólki sem hafði eignast þá einhversstaðar annarsstaðar, eða hvort þeir hafa fundist hér er hinsvegar óvíst og hafa fræðimenn talsvert brotið um það heilann.

Um hugtakið fornleifar er hægt að lesa í svari við spurningunni Hvað eru fornleifar? Fornleifar eru þar skilgreindar sem allt „það sem hefur orðið eftir frá gamalli tíð.“ Þar er átt við allar leifar sem geta veitt vísbendingar um lífshætti fólks til forna, eins og til dæmis byggingarústir, gripi, gamla öskuhauga, leifar eftir eldamennsku og þess háttar.

Dýrabein, skordýra- og jurtaleifar geta líka verið fornleifar, en aðeins þegar hægt er að setja þær í samhengi við tilvist manna. Elstu leifar um gróður á Íslandi falla til að mynda ekki undir fornleifahugtakið, enda eru þær 15-16 milljón ára gamlar og því bæði löngu fyrir tíma manna á Íslandi og á jörðinni. Það sama má segja um elstu beinaleifar dýra á Íslandi. Þær eru mun eldri en tegundin menn. Vel er þó hægt að hugsa sér að leifar af þessu tagi hefðu orðið fornleifar, til dæmis ef ævaforn steingerð bein hefðu uppgötvast í tengslum við búsetu manna frá fyrri tíð. Þá væru þær fornleifar í því samhengi en annars konar leifar í ljósi uppruna síns.

Mynd:

• Myndin birtist í bókinni Kuml og haugfé í heiðnum sið á Íslandi, 2. útgáfa, Reykjavík 2000. Ljósmyndari: Ívar Brynjólfsson, Þjóðminjasafni Íslands.

Höfundur þakkar Orra Vésteinssyni, prófessor í fornleifafræði við Háskóla Íslands, fyrir yfirlestur....