Sólin Sólin Rís 03:22 • sest 23:32 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 09:46 • Sest 03:05 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:29 • Síðdegis: 22:51 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 04:19 • Síðdegis: 16:26 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 03:22 • sest 23:32 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 09:46 • Sest 03:05 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:29 • Síðdegis: 22:51 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 04:19 • Síðdegis: 16:26 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'?

Flokkun:

16.5.2025
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'?

Guðrún Kvaran

Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hvaðan kemur máltækið 'Nú vænkast hagur strympu'? (eða stundum hækkar í stað vænkast)

Orðið strympa hefur fleiri en eina merkingu: ‘skaftausa; miðurmjó fata; oddhúfa, stromphúfa; stórvaxin kona o.fl.’. Samkvæmt Ritmálssafni Orðabókar Háskólans er orðið þekkt í málinu frá 17. öld en um orðasambandið hækkar hagur strympu ‘einhverjum fer að ganga betur’ er elst dæmi úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar (1864:712):

svona hefur skipzt um hugi manna, og hækkað hagur strympu, þar sem alþýðlega fornfræðin á hlut að máli.

Í Íslensk-danskri orðabók Sigfúsar Blöndal (1920-1924:II 812) er undir lið 2 gefin merkingin ‘Spidshue’ og orðasambandið hækkar hagur strympu. Merkingin er sögð ‘Spidshuen kommer ogsaa til Ære’. Sigfús hafði dæmi sitt úr 10. árgangi Eimreiðinnar í kaflanum „Íslenzkir málshættir og talshættir“ (1904:141) en skýringin er úr orðabókinni.

Elsta dæmi um orðasambandið hækkar hagur strympu virðist vera frá 1864, í Þjóðsögum Jóns Árnasonar. Afbrigðið vænkast hagur strympu er yngra og þekkist frá síðari hluta 20. aldar. Orðið strympa er hins vegar þekkt í málinu frá 17. öld og var fyrst notað um velþekkta teiknimyndapersónur á áttunda og níunda áratug 20. aldar.

Afbrigðið vænkast hagur strympu er yngra og þekkist frá síðari hluta 20. aldar. Um stromphúfu og topphúfu eru dæmi í ritmálssafninu frá 20. öld en ekki sjáanlegt að merkingin sé eða hafi verið neikvæð.

Heimild og myndir:

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

16.5.2025

Spyrjandi

Alexandra Briem

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'?“ Vísindavefurinn, 16. maí 2025, sótt 1. júní 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=87664.

Guðrún Kvaran. (2025, 16. maí). Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=87664

Guðrún Kvaran. „Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'?“ Vísindavefurinn. 16. maí. 2025. Vefsíða. 1. jún. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=87664>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvaðan kemur orðasambandið 'nú vænkast hagur strympu'?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hvaðan kemur máltækið 'Nú vænkast hagur strympu'? (eða stundum hækkar í stað vænkast)

Orðið strympa hefur fleiri en eina merkingu: ‘skaftausa; miðurmjó fata; oddhúfa, stromphúfa; stórvaxin kona o.fl.’. Samkvæmt Ritmálssafni Orðabókar Háskólans er orðið þekkt í málinu frá 17. öld en um orðasambandið hækkar hagur strympu ‘einhverjum fer að ganga betur’ er elst dæmi úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar (1864:712):

svona hefur skipzt um hugi manna, og hækkað hagur strympu, þar sem alþýðlega fornfræðin á hlut að máli.

Í Íslensk-danskri orðabók Sigfúsar Blöndal (1920-1924:II 812) er undir lið 2 gefin merkingin ‘Spidshue’ og orðasambandið hækkar hagur strympu. Merkingin er sögð ‘Spidshuen kommer ogsaa til Ære’. Sigfús hafði dæmi sitt úr 10. árgangi Eimreiðinnar í kaflanum „Íslenzkir málshættir og talshættir“ (1904:141) en skýringin er úr orðabókinni.

Elsta dæmi um orðasambandið hækkar hagur strympu virðist vera frá 1864, í Þjóðsögum Jóns Árnasonar. Afbrigðið vænkast hagur strympu er yngra og þekkist frá síðari hluta 20. aldar. Orðið strympa er hins vegar þekkt í málinu frá 17. öld og var fyrst notað um velþekkta teiknimyndapersónur á áttunda og níunda áratug 20. aldar.

Afbrigðið vænkast hagur strympu er yngra og þekkist frá síðari hluta 20. aldar. Um stromphúfu og topphúfu eru dæmi í ritmálssafninu frá 20. öld en ekki sjáanlegt að merkingin sé eða hafi verið neikvæð.

Heimild og myndir:...