Sólin Sólin Rís 03:27 • sest 23:26 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:41 • Síðdegis: 21:02 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:32 • Síðdegis: 14:41 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 03:27 • sest 23:26 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:41 • Síðdegis: 21:02 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:32 • Síðdegis: 14:41 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Heilbrigðisvísindi Lífvísindi: mannslíkaminn Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna?

Flokkun:

23.5.2025
Heilbrigðisvísindi Lífvísindi: mannslíkaminn

Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna?

Þóra Másdóttir

Munur á röddum fólks er bæði líffræðilegur og einstaklingsbundinn.

Líffræðilegar ástæður

Við kynþroska á unglingsárunum eykst andrógenhormónaframleiðsla (meðal annars testósterón) hjá körlum sem hefur meðal annars eftirfarandi áhrif á formgerð barkakýlisins:
  • Skjaldbrjóskið stækkar, það færist fram og verður útstætt
  • Raddböndin lengjast og þykkna
  • Raddglufusvæði (holrýmið þar sem raddböndin hvíla; e. glottal space) stækkar.

Lengd raddbanda hjá fullorðnum körlum er um 17-22 mm en 11-15 mm hjá konum. Við aukna lengd og þykknun raddbanda dýpkar röddin. Oftast er talað um að meðalgrunntíðni raddar[1] hjá fullorðnum körlum sé um það bil 100 Hz, um 250 Hz hjá konum og um 300 Hz hjá börnum. Til nánari útskýringar vísar 100 Hz til þess að raddböndin snertast/sveiflast 100 sinnum á sekúndu.

Á kynþroskaskeiði dýpkar röddin oft um heila áttund hjá körlum en hún lækkar einnig lítillega hjá konum. Þegar raddir stráka breytast og dýpka er talað um að þeir séu í mútum. Vegna hinna skyndilegu breytinga eiga þeir oft í vandræðum með að stjórna röddinni sem veldur því að röddin brestur og hún stekkur á milli þess að vera djúp og skær. Smám saman ná þeir þó stjórn á röddinni og grunntíðni talraddar verður stöðugri.

Teikning af barkakýli. Raddböndin eru staðsett neðarlega í barkakýli, rétt fyrir ofan hringbrjóskið. Að framan eru þau fest á skjaldbrjóskið sem við finnum fyrir þegar við þreifum á barkakýlinu.

Einstaklingsbundinn munur og kyngreining

Þótt raddir karla séu að meðaltali lægri í tíðni en raddir kvenna eru undantekningar frá þeirri reglu. Líkamshæð einstaklingsins og lögun barkakýlis og holrúms fyrir ofan raddböndin hefur veruleg áhrif á tíðni og hljóm raddar. Sem dæmi má nefna að hávaxin kona getur haft lægri grunnraddtíðni en smágerður karl.

Við könnumst við „karlmannlegar“ og „kvenlegar“ raddir en slíkt mat getur verið háð skynjun viðmælandans og hugmyndum um það hvernig raddir „eiga“ að hljóma. Gelfer og Bennett (2013) könnuðu hvort formendur[2] sérhljóða gætu einir og sér gefið nógu miklar upplýsingar til að greina milli karla- og kvenradda. Athugað var hvort óháðir hlustendur gætu metið kynbundinn mun á röddum með því að hlýða á tvö sérhljóð sem einangruð höfðu verið úr talsýni samfellds tals. Fram kom að konur voru jafnan raddgreindar sem konur, jafnvel í þeim tilfellum þar sem grunntíðnin var á því bili sem telst dæmigerð fyrir karlarödd. Hjá körlum var kyngreiningin ónákvæmari þegar grunntíðnin var hærri en 165 Hz. Þrátt fyrir umtalsverða skörun í tíðnisviði sérhljóðaformenda milli kynja, mátti sjá marktækan mun á formendatíðni karla og kvenna. Sérhljóðaformendur reyndust mikilvægir fyrir greiningu kyns, sérstaklega fyrir grunntíðni á bilinu 145–165 Hz. Hins vegar töldu höfundar líklegt að formendur í samfelldu tali gefi betri vísbendingar þegar kyn er greint á þennan hátt en þegar mat byggist eingöngu á stökum sérhljóðum eða atkvæðum.

Það er þó ekki eingöngu raddtíðnin sem er frábrugðin hjá konum og körlum. Rannsóknir benda til að konum reynist erfiðara að hækka röddina til að yfirgnæfa hávaða en körlum. Þetta getur að hluta skýrt hvers vegna konur eru líklegri til að þróa með sér raddveilur við aðstæður sem krefjast mikillar raddnotkunar til lengri tíma (Södersten, Ternström og Bohman, 2005).

Karlmenn hafa alla jafna stærra og meira áberandi barkakýli en konur.

Þessi umfjöllun hefur takmarkast við sís karla og sís konur, það er einstaklinga sem fæðast sem karlar og konur og undirgangast náttúrulega breytingu líkamans á kynþroskaskeiði. Hjá trans fólki getur röddin hljómað hærri (skærari) eða dýpri en viðkomandi kýs. Í slíkum tilvikum er oft gripið til ráðstafana til að lækka/hækka röddina, til dæmis með hormónagjöf en auk þess getur viðkomandi leitað aðstoðar eða þjálfunar í raddbeitingu hjá sérhæfðum talmeinafræðingi.

Tilvísanir:
  1. ^ Grunntíðni raddar (e. fundemental frequency; F0) vísar til meðaltíðni í sveiflu raddbandanna, það er hversu oft raddböndin slást saman eða sveiflast á einni sekúndu. Mælieiningin Hertz (Hz, það er rið eða raddtíðni) er notuð þegar talað er um grunntíðni eða grunntón. F0 stjórnast að mestu leyti af lögun barkakýlisins, lengd raddbanda sem og þykkt þeirra eða efnismagni.
  2. ^ Formendur eru tíðnisvið málhljóðs sem ákvarðast af lögun barkakýlis og munnhols. Formendatíðni er mismunandi eftir sérhljóði því þau eru mynduð á mismunandi hátt, háð stöðu talfæranna við myndun viðkomandi hljóðs. Munnhol kvenna er almennt styttra en karla og því eru sérhljóðaformendur kvenna með hærri tíðni en karla.

Heimildir og myndir

Hér er einnig svarað spurningunum:
  • Af hverju erum við með mismunandi raddir?
  • Af hverju eru munur á karla og kvenna röddum?

Höfundur

Þóra Másdóttir

Þóra Másdóttir

dósent í talmeinafræði við HÍ

Útgáfudagur

23.5.2025

Spyrjandi

Brynjar Elvarsson, Páll Helgi Ingvarsson, Kristrún Kristinsdóttir, Magnús Víðisson

Efnisorð

Tilvísun

Þóra Másdóttir. „Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna?“ Vísindavefurinn, 23. maí 2025, sótt 30. maí 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=87672.

Þóra Másdóttir. (2025, 23. maí). Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=87672

Þóra Másdóttir. „Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna?“ Vísindavefurinn. 23. maí. 2025. Vefsíða. 30. maí. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=87672>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvers vegna eru raddir karla dýpri en raddir kvenna?
Munur á röddum fólks er bæði líffræðilegur og einstaklingsbundinn.

Líffræðilegar ástæður

Við kynþroska á unglingsárunum eykst andrógenhormónaframleiðsla (meðal annars testósterón) hjá körlum sem hefur meðal annars eftirfarandi áhrif á formgerð barkakýlisins:
  • Skjaldbrjóskið stækkar, það færist fram og verður útstætt
  • Raddböndin lengjast og þykkna
  • Raddglufusvæði (holrýmið þar sem raddböndin hvíla; e. glottal space) stækkar.

Lengd raddbanda hjá fullorðnum körlum er um 17-22 mm en 11-15 mm hjá konum. Við aukna lengd og þykknun raddbanda dýpkar röddin. Oftast er talað um að meðalgrunntíðni raddar[1] hjá fullorðnum körlum sé um það bil 100 Hz, um 250 Hz hjá konum og um 300 Hz hjá börnum. Til nánari útskýringar vísar 100 Hz til þess að raddböndin snertast/sveiflast 100 sinnum á sekúndu.

Á kynþroskaskeiði dýpkar röddin oft um heila áttund hjá körlum en hún lækkar einnig lítillega hjá konum. Þegar raddir stráka breytast og dýpka er talað um að þeir séu í mútum. Vegna hinna skyndilegu breytinga eiga þeir oft í vandræðum með að stjórna röddinni sem veldur því að röddin brestur og hún stekkur á milli þess að vera djúp og skær. Smám saman ná þeir þó stjórn á röddinni og grunntíðni talraddar verður stöðugri.

Teikning af barkakýli. Raddböndin eru staðsett neðarlega í barkakýli, rétt fyrir ofan hringbrjóskið. Að framan eru þau fest á skjaldbrjóskið sem við finnum fyrir þegar við þreifum á barkakýlinu.

Einstaklingsbundinn munur og kyngreining

Þótt raddir karla séu að meðaltali lægri í tíðni en raddir kvenna eru undantekningar frá þeirri reglu. Líkamshæð einstaklingsins og lögun barkakýlis og holrúms fyrir ofan raddböndin hefur veruleg áhrif á tíðni og hljóm raddar. Sem dæmi má nefna að hávaxin kona getur haft lægri grunnraddtíðni en smágerður karl.

Við könnumst við „karlmannlegar“ og „kvenlegar“ raddir en slíkt mat getur verið háð skynjun viðmælandans og hugmyndum um það hvernig raddir „eiga“ að hljóma. Gelfer og Bennett (2013) könnuðu hvort formendur[2] sérhljóða gætu einir og sér gefið nógu miklar upplýsingar til að greina milli karla- og kvenradda. Athugað var hvort óháðir hlustendur gætu metið kynbundinn mun á röddum með því að hlýða á tvö sérhljóð sem einangruð höfðu verið úr talsýni samfellds tals. Fram kom að konur voru jafnan raddgreindar sem konur, jafnvel í þeim tilfellum þar sem grunntíðnin var á því bili sem telst dæmigerð fyrir karlarödd. Hjá körlum var kyngreiningin ónákvæmari þegar grunntíðnin var hærri en 165 Hz. Þrátt fyrir umtalsverða skörun í tíðnisviði sérhljóðaformenda milli kynja, mátti sjá marktækan mun á formendatíðni karla og kvenna. Sérhljóðaformendur reyndust mikilvægir fyrir greiningu kyns, sérstaklega fyrir grunntíðni á bilinu 145–165 Hz. Hins vegar töldu höfundar líklegt að formendur í samfelldu tali gefi betri vísbendingar þegar kyn er greint á þennan hátt en þegar mat byggist eingöngu á stökum sérhljóðum eða atkvæðum.

Það er þó ekki eingöngu raddtíðnin sem er frábrugðin hjá konum og körlum. Rannsóknir benda til að konum reynist erfiðara að hækka röddina til að yfirgnæfa hávaða en körlum. Þetta getur að hluta skýrt hvers vegna konur eru líklegri til að þróa með sér raddveilur við aðstæður sem krefjast mikillar raddnotkunar til lengri tíma (Södersten, Ternström og Bohman, 2005).

Karlmenn hafa alla jafna stærra og meira áberandi barkakýli en konur.

Þessi umfjöllun hefur takmarkast við sís karla og sís konur, það er einstaklinga sem fæðast sem karlar og konur og undirgangast náttúrulega breytingu líkamans á kynþroskaskeiði. Hjá trans fólki getur röddin hljómað hærri (skærari) eða dýpri en viðkomandi kýs. Í slíkum tilvikum er oft gripið til ráðstafana til að lækka/hækka röddina, til dæmis með hormónagjöf en auk þess getur viðkomandi leitað aðstoðar eða þjálfunar í raddbeitingu hjá sérhæfðum talmeinafræðingi.

Tilvísanir:
  1. ^ Grunntíðni raddar (e. fundemental frequency; F0) vísar til meðaltíðni í sveiflu raddbandanna, það er hversu oft raddböndin slást saman eða sveiflast á einni sekúndu. Mælieiningin Hertz (Hz, það er rið eða raddtíðni) er notuð þegar talað er um grunntíðni eða grunntón. F0 stjórnast að mestu leyti af lögun barkakýlisins, lengd raddbanda sem og þykkt þeirra eða efnismagni.
  2. ^ Formendur eru tíðnisvið málhljóðs sem ákvarðast af lögun barkakýlis og munnhols. Formendatíðni er mismunandi eftir sérhljóði því þau eru mynduð á mismunandi hátt, háð stöðu talfæranna við myndun viðkomandi hljóðs. Munnhol kvenna er almennt styttra en karla og því eru sérhljóðaformendur kvenna með hærri tíðni en karla.

Heimildir og myndir

Hér er einnig svarað spurningunum:
  • Af hverju erum við með mismunandi raddir?
  • Af hverju eru munur á karla og kvenna röddum?

...