Senda inn spurningu
Sólin Sólin Rís 05:12 • sest 21:41 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 08:09 • Síðdegis: 20:27 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 02:12 • Síðdegis: 14:14 í Reykjavík
Visit the English version

Flokkun:

Náttúruvísindi og verkfræði Jarðvísindi

Hvernig myndast hraunstöplar og finnast þeir á Íslandi?

Þorvaldur Þórðarson

Hraunstöplar (e. lava spine) myndast þegar ólseig og tölulega köld andesít-, dasít- eða ríólítkvika ýtist upp upp úr gosrás en storknar í gosopinu og verður eins konar tappi efst í gosrásinni. Slíkir tappar kýtast upp vegna aðstreymis að neðan og standa upp úr hrauninu eins og drangar. Þessi fyrirbæri nefnast hraunstöplar.

Hraunstöpull sem stóð upp úr hraungúlnum í Sankti Helenu-fjalli. Myndina tók Dan Dzurisin 28. apríl 2007.

Hraunstöplar eru svipmiklir og mynda oft nokkur hundruð metra háar og jafnbreiðar spírur sem standa beint upp úr hraungúlum (sjá mynd). Þeir eru mjög óstöðugir enda yfirleitt með hruni er getur leitt til gjóskuflóðs. Af þessum sökum er óalgengt að hraunstöplar endist, og ekki er vitað með vissu um neina slíka á Íslandi, þó giskað hafi verið á að knapparnir sem standa upp úr öskjubörmum Öræfajökuls og Snæfellsjökuls, séu menjar um hraunstöpla.[1]

Tilvísun:
  1. ^ Sigurður Þórarinsson, 1981. Greetings from Iceland. Geografiska Annaler, 63A, 109-118.

Mynd:

Þetta svar er úr bókinni Náttúruvá á Íslandi: Eldgos og jarðskjálftar (2013) og birt með góðfúslegu leyfi. Textinn er lítillega aðlagaður Vísindavefnum.

Höfundur

Þorvaldur Þórðarson

Þorvaldur Þórðarson

eldfjallafræðingur á Jarðvísindastofnun HÍ

Útgáfudagur

17.1.2024

Spyrjandi

Anna Aradóttir

Efnisorð

Tilvísun

Þorvaldur Þórðarson. „Hvernig myndast hraunstöplar og finnast þeir á Íslandi?“ Vísindavefurinn, 17. janúar 2024. Sótt 27. apríl 2024. http://visindavefur.is/svar.php?id=85768.

Þorvaldur Þórðarson. (2024, 17. janúar). Hvernig myndast hraunstöplar og finnast þeir á Íslandi? Vísindavefurinn. Sótt af http://visindavefur.is/svar.php?id=85768

Þorvaldur Þórðarson. „Hvernig myndast hraunstöplar og finnast þeir á Íslandi?“ Vísindavefurinn. 17. jan. 2024. Vefsíða. 27. apr. 2024. <http://visindavefur.is/svar.php?id=85768>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki
Spyrja

Sendu inn spurningu LeiðbeiningarTil baka

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=

Senda grein til vinar

=

Hvernig myndast hraunstöplar og finnast þeir á Íslandi?
Hraunstöplar (e. lava spine) myndast þegar ólseig og tölulega köld andesít-, dasít- eða ríólítkvika ýtist upp upp úr gosrás en storknar í gosopinu og verður eins konar tappi efst í gosrásinni. Slíkir tappar kýtast upp vegna aðstreymis að neðan og standa upp úr hrauninu eins og drangar. Þessi fyrirbæri nefnast hraunstöplar.

Hraunstöpull sem stóð upp úr hraungúlnum í Sankti Helenu-fjalli. Myndina tók Dan Dzurisin 28. apríl 2007.

Hraunstöplar eru svipmiklir og mynda oft nokkur hundruð metra háar og jafnbreiðar spírur sem standa beint upp úr hraungúlum (sjá mynd). Þeir eru mjög óstöðugir enda yfirleitt með hruni er getur leitt til gjóskuflóðs. Af þessum sökum er óalgengt að hraunstöplar endist, og ekki er vitað með vissu um neina slíka á Íslandi, þó giskað hafi verið á að knapparnir sem standa upp úr öskjubörmum Öræfajökuls og Snæfellsjökuls, séu menjar um hraunstöpla.[1]

Tilvísun:
  1. ^ Sigurður Þórarinsson, 1981. Greetings from Iceland. Geografiska Annaler, 63A, 109-118.

Mynd:

Þetta svar er úr bókinni Náttúruvá á Íslandi: Eldgos og jarðskjálftar (2013) og birt með góðfúslegu leyfi. Textinn er lítillega aðlagaður Vísindavefnum....