Af hverju freyðir gos meira í glösum sem eru sápuþvegin?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju freyðir gos meira í glösum sem eru sápuþvegin?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hví freyðir mikið í gosi í glösum sem eru sápuþvegin?

Sápuþvottur á glösum hefur yfirleitt ekki þau áhrif að gosdrykkir freyði meira í glösunum. Sápan hreinsar óhreinindi af yfirborði glasanna og það hefur í raun þau áhrif að færri tækifæri eru fyrir svonefndar koltvíoxíðbólur að myndast í glösunum en þegar örlítil óhreinindi eins rykkorn sitja eftir í glösunum.

Koltvíoxíðsameindir í drykkjum fara annað hvort stakar að yfirborðinu og losna út í andrúmsloftið eða safnast saman í loftbólur við ákveðin skilyrði. Þegar loftbólurnar eru orðnar nægilega stórar, rísa þær upp að yfirborðinu, springa og koltvíoxíðið losnar út í andrúmsloftið.

Þegar gosdrykk er hellt í glas eykst yfirborð drykkjarins verulega á stuttum tíma. Þá getur fjöldi koltvíoxíðsameinda sloppið hratt úr drykknum, annað hvort sem stakar sameindir við yfirborð vökvans eða sem loftbólur sem myndast á innanverðu glasinu og rísa upp og springa við yfirborð vökvans.

Vegna þess hversu margar koltvíoxíðsameindir rísa á skömmum tíma, ná þær að ryðja vökvanum við yfirborðið upp á við og þá myndast froða. Froðan er í raun bara efsta lag gosdrykkjarins yfirfullt af innlyksa koltvíoxíði. Loftbólurnar lifa þó ekki lengi og því hjaðnar froðan tiltölulega fljótt.

Forsenda þess að koltvíoxíðloftbólur myndist er ójafnt yfirborð, til dæmis vegna rykkorns eða rispu í glasi. Á þessum stöðum koma koltvíoxíðsameindirnar saman og mynda örloftbólur sem stækka hratt þegar fleiri koltvíoxíðsameindir bætast við.

Í glösum sem eru vel þvegin freyðir gosið þess vegna yfirleitt minna en ef einhver óhreinindi eru eftir í glösunum. Þá eru færri tækifæri fyrir koltvíoxíðsameindir til að safnast saman í bólur.

Hins vegar geta gosdrykkir freytt meira í glösum ef leifar af sápu sitja eftir í glösunum, það er ef glösin hafa ekki verið nægilega vel skoluð eftir sápuþvott. Þá verkar sápan sem heppilegur myndunarstaður fyrir koltvíoxíðbólunar.

Einnig geta gosdrykkir freytt meira í glösum ef þau eru óvarlega vöskuð upp og rispur ná að myndast á innanverðum glösunum. Það hefur hins vegar ekkert með sápuna að gera heldur aðeins uppþvottaburstann eða svampinn sem var notaður. Eins getur líka eitthvað í uppþvottavélinni skrapað glösin að innan og haft sömu áhrif.

Þetta er skýrt nánar í svari við spurningunni Af hverju myndast froða þegar kóki er hellt í glas? og bendum við lesendum á að lesa það.

Myndir:

• Yfirlitsmynd: Soap bubbles 4 - Flickr. (Sótt 16.09.2025).
• como burbujas - Flickr. (Sótt 16.09.2025).

...