Hvers vegna springa ljósaperur?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvers vegna springa ljósaperur?
Í ljósaperu er rafstraumur leiddur um grannan vír með ákveðið rafviðnám sem er hærra en í venjulegum rafmagnsleiðslum. Vegna viðnámsins hitnar vírinn þegar rafstraumur rennur gegnum hann og verður fljótt hvítglóandi. Til að verja glóðarþráðinn gegn tæringu þá er ljósaperan fyllt með óhvarfgjarnri lofttegund (oftast argon) við lágan þrýsting (svo hún springi ekki þegar hún hitnar).

Glóðarþráðurinn er oftast gerður úr málminum wolfram, sem heitir öðru nafni þungsteinn (e. tungsten), en hann hentar meðal annars vel vegna þess hve bræðslumark hans er hátt (3422°C).

Vegna hitans eyðist vírinn smátt og smátt - örlitlar flögur geta brotnað úr málminum eða þá að hann hreinlega gufar smám saman upp. Á stöðum þar sem glóðarþráðurinn grennist verður viðnámið hærra og þeir staðir hitna þess vegna meir en aðrir. Að lokum nær vírinn að hitna upp að bræðslumarki málmsins og bráðnar í sundur.

Um leið og vírinn fer í tvennt þá getur neisti hlaupið frá einum hlutanum yfir í hinn. Þetta veldur lítilli „sprengingu“ inni í ljósaperunni, sem gefur frá sér smá hljóð og ljósblossa. Það er rafstraumshöggið sem fylgir þessum neista sem verður stundum til þess að næm öryggi eða vartappar (e. fuse) springa um leið og ljósaperan syngur sitt síðasta.

Frekara lesefni og mynd:

• Basic Physics of the Incandescent Lamp (Ligthbulb). (Sótt 10.03.2020).

Ritstjórn Vísindavefsins þakkar Ólafi Pétri Ágústssyni fyrir gagnlega athugasemd sem hann sendi þann 9.3.2020 um óhvarfgjarnar lofttegundir í ljósaperum.

...