Hvernig mæla vísindamenn hæð fjalla og hæða á Mars og Venusi þar sem þar eru engin höf?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig mæla vísindamenn hæð fjalla og hæða á Mars og Venusi þar sem þar eru engin höf?
Landslag Mars er geysilega fjölbreytt þótt reikistjarnan sé tiltölulega lítil. Á yfirborðinu eru stórir gígar, risavaxin eldfjöll, hraunsléttur, gljúfur og vatnssorfnir dalir, svo fátt eitt sé nefnt. Frá jörðu séð má skipta yfirborðinu í tvennt, ljós og dökk svæði. Ljósu slétturnar eru þaktar ryki og sandi og voru eitt sinn talin meginlönd og fengu nöfn eins og Arabía Terra og Amazon-sléttan. Dökku svæðin voru talin úthöf og fengu nöfn eins og Mare Serpentis (Nöðruhafið) og Mare Australe (Suðurhafið).

Á yfirborði Mars sjást ljós og dökk svæði.

Mars hefur aftur á móti engin höf og því ekkert sjávarmál til að mæla hæð yfirborðsins. Þess í stað styðjast reikistjörnufræðingar við meðalgeisla (meðalradíus) reikistjörnunnar til að ákvarða meðalupphækkun yfirborðsins. Öll kennileiti eru síðan mæld með tilliti til þessa stærðfræðilega yfirborðs. Við köllum þetta meðalláflöt (e. mean geoid). Á Mars er núllhæð yfirborðsins, eða tilbúið sjávarmál, skilgreint í þeirri hæð þar sem loftþrýstingur er 6,1 millibör. Þessi þrýstingur er um 0,6% af loftþrýstingi við sjávarmál á jörðinni.

Yfirborð Venusar er mjög flatt en um 80% yfirborðsins eru þakin hraunsléttum. Þrátt fyrir það er yfirborðið geysilega fjölbreytt.

Á Venusi eru engin höf, alveg eins og á Mars, og því ekkert sjávarmál til að mæla hæð yfirborðsins. Öll kennileiti eru því mæld á sama hátt og á Mars; meðalláflötur Venusar er 6052 km.

Gögn frá Pioneer Venus- og Magellan-geimförunum sýna að í grunninn má skipta yfirborði Venusar í þrennt: sléttur, láglendi og hálendi. Rétt rúmur helmingur af yfirborðinu er innan 500 metra af þessu meðalláfleti en aðeins 10% rís meira en tvo km upp úr meðalláfleti. Munurinn á hæsta og lægsta punkti yfirborðsins er aðeins um þrettán km, en á jörðinni er munurinn tæplega 20 km (Everestfjall er 8,85 km en Challengergjáin í Kyrrhafi er 11 km djúp).

Mynd af yfirborði Venusar fengin með ratsjármælingum

Tvö áberandi hálendissvæði er að finna bæði norðan og sunnan miðbaugs. Á norðurhvelinu er hálendissvæðið Ishtar Terra en það er á stærð við Ástralíu. Á því er meðal annars Lakshmihásléttan sem er umlukin hæsta fjallgarði Venusar, Maxwellfjöllunum, sem rísa um 11 km yfir meðalláflöt yfirborðsins. Á suðurhvelinu er stærsta hálendissvæðið Afródíta Terra, um 16.000 km langt og 2000 km breitt eða álíka stórt og Suður-Ameríka. Á ratsjármyndum sést að svæðið er þakið gríðarmiklum misgengjum og sprungum.

Þetta svar birtist upprunalega á Stjörnufræðivefnum og er birt hér í örlítið breyttri mynd með góðfúslegu leyfi.

Myndir:

• NASA - Mars. Sótt 28.10.10
• NASA - Venus. Sótt 28.10.10

...